Parşömen doğduğu topraklarda öğrencilerin elinde tuvale dönüştü

HALİL FİDAN - İzmir'in Bergama ilçesinde milattan önce 2. yüzyılda papirüse alternatif olarak oğlak derisinin işlenmesiyle üretilen yazı gereci parşömen, ilçede ortaokul öğrencileri tarafından üretilip görsel sanatlar derslerinde kullanılıyor.

Tarihi kaynaklara göre parşömen, milattan önce 2. yüzyılda Mısır'dan Bergama'ya papirüs satışının yasaklanması üzerine Bergama Kralı 2. Eumenes döneminde bulundu ve buradan Bergama kağıdı (Charta Pergamena) ismiyle dünyaya yayıldı.

Selüloz kağıdın bulunup yaygınlaşmasına kadar en önemli yazı gereci olarak kullanılan parşömen, 2005'te Bergama Kültür ve Sanat Vakfı öncülüğünde ilçede yeniden üretilmeye başlandı. Bergama parşömeni, 2021'de Türk Patent ve Marka Kurumunca coğrafi işaretle tescillendi.

Bergama'daki Ayaskent İrfan Kırdar Ortaokulu, özellikle 2017'de uygulanan geri ve ileri dönüşüm ile sıfır atık temalı eğitimlerle adını duyurdu. Dönüşüme kazandırılabilecek her atığın değerlendirildiği okulda, görsel sanatlar öğretmeni Uğur Ural, bu yıl Bergama'nın önemli kültürel değeri parşömenin yaşatılması için proje başlattı.

Ural ve öğrencileri, okulda oğlak derisini orijinaline sadık kaldıkları yöntemlerle bir yazı ve resim aracına dönüştürüyor. Ürettikleri parşömeni görsel sanatlar derslerinde tuval olarak kullanan öğrenciler, yaptıkları Gazi Mustafa Kemal Atatürk temalı resimleri sergilemeye hazırlıyor.

- "Haftada 5-6 parşömen üretecek noktaya geldik"

Uğur Ural, AA muhabirine, parşömenin Bergama'nın dünyaca bilinen kültürel değerlerinden olduğunu söyledi.

Amaçlarının bu değere sahip çıkmak olduğunu ifade eden Ural, "Çocuklarla gelenek halinde devam ettirilmesi, toplumun bütününe yayılması noktasında üzerimize düşen görevler vardı. Kendi dersimin bir parçası olarak öğrenciye anlatmaya karar verdim. Başlangıçta zorlandığımız zamanlar oldu ama haftada 5-6 parşömen üretecek, ürettiğimiz parşömeni derslerde malzeme olarak kullanacak noktaya geldik." diye konuştu.

Ural, ilçedeki dericilerden aldıkları oğlak derisini tuzdan arındırıp yıkadıklarını anlatarak, şöyle devam etti:

"Kirece yatırıyoruz. Yaklaşık 4-5 gün boyunca kireçte kalıyor. O sürede deri fermantasyona uğruyor. Bu sayede tüy dökümü oluyor, derinin alt tabakasındaki yağlar daha kolay sıyrılabilir vaziyete geliyor. Temizledikten sonra germe işlemini gerçekleştiriyoruz. Germe ve kazıma bıçaklarımızla parşömeni kazıyoruz. Kağıt inceliğine geldiğinde de 3-4 günlük bir kuruma süreci oluyor. Sonrasında da bunu malzeme olarak derse taşımış oluyoruz."

Uğur Ural, parşömenlere Atatürk'ün vefatının 86. yılı dolayısıyla resimlerini yaptıklarını, bu eserleri sergilemeyi düşündüklerini kaydetti.

- Öğrenciler mutlu

8. sınıf öğrencisi Zeliha Karakuran, resim yapmayı çok sevdiğini belirterek, "Küçüklüğümden beri resim yapıyorum. Parşömenin üzerine resim yapmanın biraz daha zorlukları var ama bence güzel bir çalışma, çok beğendim." dedi.

Atatürk temalı resimler yapan çocuklardan 6. sınıf öğrencisi Memduh Özkan ise okuldaki birçok öğrenci gibi Uğur öğretmen sayesinde parşömenle tanıştığını, parşömen üretmenin ve üzerinde resim yapmanın heyecan verici olduğunu söyledi.

6. sınıf öğrencisi Zeynep Gökçen Güzeller de Kınık ilçesinden okula geldiğini, parşömen üretmekten ve Atatürk'ün resmini çizmekten mutluluk duyduğunu ifade etti.