Tütünle mücadelede yeni yol haritası hazır

ANKARA (AA) - YEŞİM SERT KARAASLAN - Tütünle mücadelede, "Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2019-2023)" ile yeni yol haritası hazırlandı.

Türkiye'de kapalı alanlarda sigara yasağının uygulanmaya başlandığı 19 Temmuz 2009'dan bu yana önemli çalışmalar hayata geçirildi. "Dumansız Hava Sahası" uygulamaları ile tütünle mücadelede önemli mesafe alınırken yeni dönemde de tütünle mücadelede mevzuat değişiklikleri, dumansız hava sahasının genişletilmesi, tütün satışının 21 yaşının altındakilere yapılamaması, sigara içilmesi yasak kapalı alanlara yönelik denetimlerin artırılması, sigara kullanmayan personele pozitif ayrımcılık uygulamaları gibi birçok düzenleme yapılacak.

Tütün kullanımının daha da azaltılabilmesi, başta çocuk ve gençlerin bu ürünlerden uzak kalmasını sağlayabilmek ve bunun sürdürülebilirliğine olanak sağlamak amacıyla, "Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018-2023" eylem planı tamamlandı.

Tütünle mücadele kapsamında, yeni dönemde hayata geçirilecek uygulamalarla tütün ürünlerine talep, ulaşılabilirlik azaltılacak ve tütün kontrolünde koordinasyon izleme ve değerlendirme yapılacak.

- "Sigarasız Kurum" uygulaması teşvik edilecek

Eğitim müfredatında mümkün olduğunca tütün ürünleri kullanımının zararları konusunda farkındalığı artırıcı örnekler yer alacak.

3-6 yaş, 7-12 yaş ve 13-15 yaş grubuna yönelik mevcut animasyon ve çizgi filmlerde, çocukların akranlarına gerektiğinde "Hayır" diyebilme davranışının geliştirilmesine yönelik örtülü senaryolar oluşturulacak.

Eğitim ve sağlık kurumları başta olmak üzere bütün kurumlarda "Sigarasız Kurum" uygulaması teşvik edilecek.

Dizi, film, tiyatro senarist ve yönetmenleriyle yazılı ve görsel basın mensuplarına yönelik eğitim, farkındalık ve sertifika programları oluşturulacak. Dizi, film, sinema, tiyatro ve çocuklara yönelik yapımlarda, tütün ürünlerinin zararları ve pasif etkilenim hakkında mesajların verilmesi için teşvik mekanizması geliştirilecek.

Sosyal medyada sıkça yer alan kişilerle rol model olan kişilerin, tütün ürünleri kullanımının zararları ve pasif etkilenim konusunda destek olmalarına yönelik eğitim, farkındalık ve sertifika programları yapılacak.

Hedef kitle tarafından kullanılan sosyal ağ siteleri, en çok ziyaret edilen web siteleri ve en çok izlenen videoların açılış anına veya içerisine, konu ile ilgili hazırlanan görsellerin ve videoların yer aldığı pop-up şeklinde tamamı izlenmeden geçilemeyen açılır pencereler ve banner yerleştirilecek.

GSM operatörleri aracılığıyla tütün ürünlerinin zararları ve pasif etkilenim hakkında kişilere bilgilendirici SMS'ler atılacak.

- Sigarayı bırakanın sigorta pirimleri düşürülecek

Sigara bırakma hizmetlerinin güçlendirilmesi kapsamında aile sağlığı merkezlerinde sigara bırakma hizmetleri sunulacak. Ayrıca sigara bırakma polikliniklerindeki farmakolojik tedavilerin sürekliliği sağlanacak. Sigara bağımlılığı tedavi hizmetleri, Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamına alınacak.

Sigarayı bırakmanın teşvik edilmesi amacıyla "bırak kazan" kampanyaları düzenlenecek, sigara kullanmayan personele yönelik pozitif ayrımcılık uygulamaları hayata geçirilecek. Bu kapsamda, mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yıl için 7 gün fazladan yıllık izin hakkı tanınması, sigorta primlerinin düşürülmesi, hiçbir çalışanın sigara içmediği sigarasız işletmeler için vergi indirimi uygulaması, çocuk ve aile yardımı tutarlarının arttırılması gibi teşvik edici düzenlemeler söz konusu olabilecek.

Evlenmek için müracaat etmiş sigara kullanan çiftlerin sigara bırakma motivasyonunu artırmaya yönelik yeni düzenlemeler ve uygulamaların hayata geçirilmesi sağlanacak. Bu kapsamda, sigarayı bırakma polikliniğine müracaat etme zorunluluğu, ücretsiz ilaç ve bant desteği sağlanması söz konusu olabilecek.

- Dumansız hava sahasının kapsamı genişletilecek

Dumansız hava sahası uygulamasının kapsamının genişletilmesi amacıyla da çalışmalar yapılacak. Bu doğrultuda AVM, havaalanı, kamu binaları gibi yoğun olarak kullanılan yerlerin giriş ve çıkış kapılarının önlerinde, tütün ürünü kullanımının önlenmesine yönelik oluşturulan "dumansız alan" tanımı kanunla güçlendirilecek.

Çocuk parkları ve yürüyüş yolu gibi spor için ayrılmış alanlar ile ibadethanelerin açık alanlarında tütün ürünü kullanımının önlenmesine yönelik yasal düzenleme yapılacak.

Hastanelerin, restoran, kafe ve diğer işletmelerin, üniversite kampüslerinin, havuz ve plajların açık alanlarında tütün ürünü kullanımını kısıtlamaya yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek.

Kamu kurum ve kuruluşlarında ihlale rastlanması halinde ihlalin yaşandığı birimin amirine müeyyide uygulanmasına yönelik yasal düzenleme yapılacak. Kapalı alan tanımının uluslararası standartlar dikkate alınarak genişletilmesine yönelik kanunda değişikliğe gidilecek.

- Düz paket uygulamasına geçilecek

Reklam, promosyon ve sponsorluğun önlenmesi amacıyla tek tip düz paket uygulamasına geçilmesine yönelik mevzuat değişikliği yapılacak. Taslak mevzuat hazırlanmasının ardından uygulamaya 2019'da geçilmesi öngörülüyor.

Resimli sağlık uyarı kataloğunun periyodik olarak değiştirilmesine yönelik mevzuat düzenlemesi yapılacak ve Türkiye'ye özgü resimli sağlık uyarısı arşivi oluşturulacak.

Satış noktalarındaki her türlü reklam promosyon ve sponsorluk faaliyetlerinin önlenmesi için tütün ürünü satış ve sunumuna saat ve gün sınırlaması getirilecek.

Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerler ile açık alkollü içki satışı veya sunumu yapılan yerlerde tütün ürünlerinin satışının ve sunumunun yapılamaması ile ilgili mevzuat düzenlenecek.

- "Tütün ürünü satışı için alt sınır 21 yaş olacak"

Elektronik sigara gibi Türkiye'de ruhsatlandırılmamış tüm tütün ürünü ve taklit eder tarzdaki ürünlerin, ülkeye girişi, satışı ve kullanımının önlenmesi için de faaliyeteler yürütülecek.

18 yaşını doldurmamış bireylere tütün ürünlerinin satış, dağıtım ve sunumunu yasaklayan mevcut yasal düzenlemeye, uyumun denetlenmesi ve uymayanlara caydırıcı nitelikte cezai müeyyideler uygulanacak. Ayrıca, 18 yaşını doldurmayanlara tütün ürünlerinin satış ve dağıtımını yasaklayan mevcut yasal düzenlemenin kapsamı genişletilerek tütün ürünü satışı için alt sınır 21 yaşa çıkarılacak.

Tütün ürünlerinin perakende satışı veya nargilelik tütün ürünü sunumu yapılan iş yerlerinin, örgün eğitim kurumları ve öğrenci yurtlarına kapıdan kapıya en az 500 metre uzaklıkta olması zorunluğu getirilecek.

- "Yeni vergi sistemi hayata geçirilecek"

Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi'nin politika paketi niteliğinde önerilen önlemler içinde yer alan tütün ürünlerindeki vergilerin artırılmasına ilişkin düzenlemenin öngörüldüğü eylem planı kapsamında, ulusal politikalarla uyumlu vergi ve fiyat politikası belirlenecek.

Bu kapsamda, vergi tutarlarının kişi başı yurt içi hasıla oranları ile asgari ücretteki artışlar göz önünde bulundurularak arttırılması, vergi tutarlarının en az nihai göstergelerdeki hedeflere ulaşılabilecek düzeyde yükseltilmesi sağlanacak. Bu yıl içinde sigara fiyatlarının özellikle çocuk ve gençlerin ulaşabilirliğini azaltacak ölçüde artırılabilmesi için mevcut sistem gözden geçirilecek ve ihtiyaç duyulan mevzuat değişikliği taslağı hazırlanacak.

Otomatik fiyat güncelleme mekanizması, tütün ürünlerinin fiyatlarının satın alma gücünün üstünde artmasını sağlayacak şekilde sürdürülecek. Tütün mamullerinden alınan ÖTV tutarlarının, ocak ve temmuz aylarında artırılmasına devam edilecek. Uçları açık purolar ve sigarillolarda uygulanan vergi oranları, sigaralara uygulanan vergi oranları ile aynı düzeye getirilecek.

Ayrıca, tütün mamullerinin üretim, ithalat, satış ve sunumundan gelir elde edenlerin ödeyecekleri vergi tutarlarının artırılması kapsamında, ithal tütünden alınan vergi oranları yükseltilecek. Bu yıl içinde ithal tütünden alınacak yeni bir vergi sistemi için gerekli taslak mevzuat hazırlanacak ve 2019'da ilgili mevzuat hayata geçirilecek.

- Tüp bebek tedavisinde sigara içmeme şartı

Sigara bayileri, nargile kafeler gibi tütün ve tütün mamulü satış veya sunumu yapan kişi ve kuruluşlardan, ÖTV ve KDV gibi vergilere ilave olarak alınacak tütün mamulü tedarikçilerine ödedikleri fatura tutarının belli bir miktarının, tütünle mücadele çalışmalarında kullanılmak üzere genel bütçede yeni bir vergi olarak tanımlanması sağlanacak.

Özel gruplarda sigara bırakma motivasyonunun harekete geçirilmesi ve bırakma desteğinin verilmesi için gebelere, 18 yaş altı gençlere ve kronik hastalığı olanlara yönelik özel sigara bırakma hizmeti planlanacak.

Tüp bebek tedavisi ücretinin geri ödeme kapsamında karşılanabilmesi için anne ve baba adayının sigara kullanmaması şartı getirilebilecek.