"Türkzoy", "Survivor" ve "Anazoy" isimli çim çeşitleri Van koşullarına uyum sağladı

EMRE ILIKAN - NEVZAT UMUT UZEL - Türkiye'nin bitki genetik kaynakları da kullanılarak geliştirilen "Türkzoy", "Survivor" ve "Anazoy" isimli çim çeşitlerinin Van'daki koşullara uyum sağladığı belirlendi.

Akdeniz Üniversitesi ve özel sektör işbirliğinde, yüksek sıcaklığa, kuraklığa, hastalık ve zararlılara karşı daha üstün dayanıma sahip, iç ve dış pazar isteklerine uygun kalite ve nitelikteki çim çeşitlerinin ıslahı ve geliştirilmesi amacıyla proje başlatıldı.

TÜBİTAK destekli projeler kapsamında yerli bitki genetik kaynaklarını kullanarak türler arası melezleme ıslahı ile elde edilen "Survivor" adlı Bermuda çimi ile TÜBİTAK ve Tarım ve Orman Bakanlığı destekli projeler kapsamında "Anazoy" ve "Türkzoy" isimleri verilen "Hibrit Zoysia" çeşitlerini geliştiren akademisyenler, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Kayseri, Samsun ve Van'da bu çeşitlerin performansını belirlemeye çalışıyor.

Bu kapsamda, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinin (Van YYÜ) işbirliğiyle çim çeşitlerinin Van koşullarına adaptasyonu araştırıldı. Van YYÜ kampüsünde tesis edilen yaklaşık 200 metrekare araziye haziranda ekilen çeşitler yeşererek yeşil çim örtüsü oluşturdu.

Zorlu iklim koşullarına ve küresel ısınmaya en dayanıklı çeşitlerin tespiti amacıyla yürütülen çalışmada, "Survivor", "Türkzoy" ve "Anazoy" adı verilen yerli çim çeşitlerinin yüksek kalite sağladığı belirlendi.

Bu çeşitlerin, evlerin bahçelerinden spor sahalarına kadar yeşil alanlarda kullanımı öneriliyor.

Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Songül Sever Mutlu, AA muhabirine, Türkiye'nin yerel gen kaynaklarını da kullanarak kuraklığa, yüksek sıcaklara ve iklim koşullarına uygun dayanıklı çim çeşitlerini geliştirmeyi amaçladıklarını söyledi.

Van YYÜ ile işbirliği yaparak geliştirdikleri çim çeşitlerini Van'ın iklim koşullarına adaptasyonunu analiz ettiklerini belirten Mutlu, "Ülkemizde kullanılan yeşil alan çim çeşitlerin yüzde 90'ı yurt dışından ithal ediliyor. Küresel iklim değişikliyle ortaya çıkan iki büyük sorun var. Biri her yıl artan sıcaklıklar, diğeri de kuraklık ve buna karşın azalan su kaynakları. Önceliğimiz yüksek sıcaklıklara daha dayanıklı, mevcut ithal çeşitlerden daha az su tüketen ve yeşil kalabilen yerli çeşitlerimizi geliştirebilmek ve bunların kullanımını yaygınlaştırmak. Çalışmalarımızın büyük bölümü TÜBİTAK destekli. 10 yılı aşkın bir emeğin sonucunda geliştirdiğimiz çeşitleri ülkemizin farklı bölgelerinde test ediyoruz." diye konuştu.

- "Üstün kuraklık dayanımlarına sahipler"

Van'da ilk çalışmalarını gerçekleştirdiklerini anlatan Mutlu, şu bilgileri verdi:

"Burada da sıcaklık ve su sorunu görülmeye başlandı. Halihazırda Van'da kullanılan çim çeşitlerinin tamamı yurt dışı orijinli serin iklim çim çeşitleri olup yüksek sıcaklıklardan olumsuz etkileniyor ve yüzde 50 daha fazla su tüketiyor. Yerli ıslah programlarımızda geliştirdiğimiz ve ülkemiz koşullarına daha iyi adapte olan çim çeşitlerine ihtiyacımız var. Yerli çim çeşitlerimizi para ödeyerek yurt dışından getirdiğimiz ithal çim çeşitleriyle yan yana ekerek performans karşılaştırmalarını yapıyoruz. Van'daki çalışmalarımız sonucu şu ana kadar aldığımız gözlemler, bizi çok umutlandırdı. Geliştirdiğimiz çeşit adaylarının Van koşullarında kullanılabileceğine işaret ediyor. Çeşit adaylarımızın tamamı Van'da yaygın kullanılan serin iklim çim türlerinin aksine, yaz aylarında 27-35 derece ve üstü sıcaklıklara oldukça dayanıklı olmasının yanında üstün kuraklık dayanımlarına sahipler."

"Survivor", "Türkzoy" ve "Anazoy" ismiyle tescilledikleri Bermuda ve Zoysia çim çeşitlerinin Van'da ilk defa denendiğinin altını çizen Mutlu, şunları kaydetti:

"Bermuda ve Zoysia çimleri, Avrupa, Amerika ve özellikle tüm Asya ülkelerinde kullanılıyor. Özellikle küresel iklim değişikliği sonucu artan sıcaklık ve kuraklık nedeniyle bu türlerin kullanımı Güney Avrupa ve Akdeniz'i çevreleyen ülkelerde her geçen gün artıyor. Belirtilen bu ülkeler önemli bir pazarımız olabilir. Seçeneklerimizi artırıyoruz. Küresel iklim değişikliğine karşı sürdürülebilir yeşil alanlar için geliştirdiğimiz ve önerebileceğimiz yerli çeşitlerimiz var. Burada denediğimiz çim çeşitlerini kullanarak haftada iki sulamayla daha kaliteli yeşil alanlar oluşturabileceğiz. Türkzoy ve Anazoy çeşitlerini halihazırda Kıbrıs'ta denedik ve çok beğenildi. Amacımız sadece Türkiye değil, yurt dışı pazarında da yer almak. Şu an Antalya, Diyarbakır, Kayseri, Samsun, Bursa ve Van'daki farklı lokasyonda çalışmalarımız devam ediyor. Sonuçları verilendiriyoruz. Çeşitlerimizin üretim iznini aldık. Satışına bir engel yok. Firma yurt dışı satışlarına başlayacak."

- "İthalatın önüne geçeceğiz"

Van YYÜ Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevket Alp ise ülkedeki yeşil alanlarda yerli çim çeşitlerinin kullanılması ve yaygınlaştırılmasına yönelik çalışma yürüttüklerini söyledi.

Van'ın turizm açısından sürekli geliştiğini ifade eden Alp, "Van Gölü etrafında konutlar hızla yükseliyor. Buna bağlı çim kullanımı artıyor. Yaptığımız araştırmalarda ithal çim tohumlarının kullanıldığını tespit ettik. Bunun önüne geçmek için Akdeniz Üniversitesi ve özel şirket işbirliğinde yerli çimlerin kullanımı için çalışma başlattık. Başarılı sonuçlar elde ettiğimize inanıyoruz. Belediyelere, kamu ve özel kuruluşlara kuraklığa dayanıklı, iklim şartlarına uygun çim çeşitlerini sunacağız. Yerli çim çeşitlerimizi kullanarak ithalatın önüne geçeceğiz. Van, daha az su isteyen çimlerle yemyeşil olacak." değerlendirmesinde bulundu.