Türkiye ile Cezayir, gelişen ilişkilerin paralelinde uluslararası meselelerde ortak tutum sergiliyor

HASSAN CİBRİL - Türkiye ile Cezayir arasındaki ilişkilerin son yıllarda ivme kazanması, iki ülkenin bölgeyi ve dünyayı ilgilendiren ortak önemi haiz konulardaki tutumlarına da yansıyor.

Bu kapsamda Cezayir Dışişleri Bakanı Ahmed Attaf, Mayıs 2022'de Türkiye-Cezayir Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin toplantısında alınan kararları izlemek için kurulan Ortak Planlama Grubu'nun ikinci toplantısı çerçevesinde 12 bakanlığa bağlı kalabalık bir heyetle dün Türkiye'ye geldi.

Ziyaretle ilgili olarak Cezayir Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Türkiye-Cezayir Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin yeni oturumu vesilesiyle yakında Türkiye ve Cezayir cumhurbaşkanlarını bir araya getirecek olan zirveye yönelik hazırlığa odaklanılacağı belirtildi.

- Dostluk Anlaşmasından Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’ne

Abdulmecid Tebbun, 17 yıl sonra Cezayir’den Türkiye’ye Cumhurbaşkanlığı düzeyinde ilk ziyaretini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın daveti üzerine 15-17 Mayıs 2022 tarihleri ile arasında gerçekleştirmiş, ardından geçen temmuz ayında ikinci Türkiye ziyaretini yapmıştı.

Türkiye'den Cezayir’e cumhurbaşkanlığı seviyesindeki son ziyaret ise Ocak 2020'de Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılmıştı.

Bu dönemde iki taraf, çeşitli işbirliği dosyalarına ilişkin resmi ziyaretler ve temasların yanı sıra bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında siyasi istişare ve koordinasyonda bulundu.

Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, Ankara ile ilişkileri güçlendirme arzusuna ilişkin sembolik bir adım olarak, yeni kabinede Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı görevi tevdi edilen eski Cezayir Büyükelçisi Mahinur Özdemir Göktaş’a 19 Haziran’da, “Birinci Derece Cezayir Ulusal Liyakat Nişanı” takdim etti.

Bu, Cezayir medyasında "iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine sağladığı katkının ve Cumhurbaşkanı Tebbun'un Türkiye ile ilişkilere verdiği önemin bir göstergesi" olarak değerlendirildi.

Türkiye ile Cezayir arasında 23 Mayıs 2006'da imzalanan dostluk ve iş birliği anlaşması, iki ülke arasında stratejik ortaklığın temellerini atan kilometre taşı olarak görülüyor.

2020 yılında iki ülke cumhurbaşkanları, 2022 yılında ilk toplantısını Türkiye'de gerçekleştiren Türkiye-Cezayir Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi ile ortaklığı destekleme kararı alırken, iki ülke cumhurbaşkanlarının başkanlığında Cezayir'de gerçekleştirilecek ikinci toplantının hazırlıkları sürüyor.

Konseyin Mayıs 2022'deki ilk toplantısında iki ülke çeşitli alanlarda işbirliği anlaşmaları ve mutabakat zaptı imzaladı. Anlaşmalar enerji, finans, ticaret, sanayi, medya, bayındırlık, balıkçılık, teknoloji, inovasyon, küçük işletmeler, sosyal hizmetler, mesleki eğitim, kültür, eğitim, çevre ve sınır aşan organize suçla mücadele gibi birçok sektörü kapsadı.

İki ülkenin liderleri, ticaret hacminin mümkün olan en kısa sürede 10 milyar dolar seviyesine (şu anda yaklaşık 4,2 milyar dolar) çıkarılması için çabalıyor.

Cezayir'de Türk yatırımları yaklaşık 5 milyar dolarla lider konumda yer alırken, resmi istatistikler ülkede 1400 Türk şirketinin faaliyet gösterdiğine işaret ediyor.

-Uluslararası konulardaki ortak tutumun sembolü: Nijer

Cezayir'in güney komşusu Nijer'de yaşanan son darbeye ilişkin iki ülke de benzer tutumlar sergiledi. Türkiye ile Cezayir'in çeşitli bölgesel ve uluslararası meselelere bakış açılarında da yakınlaşma görülüyor.

Cezayir ve Türkiye, Afrika kıtasında yönetimlerde anayasaya aykırı herhangi bir değişikliğin reddedilmesi ilkesine bağlılıklarını gösterdi. Ayrıca iki ülke de zaten kırılgan bir siyasi ve güvenlik durumuna tanık olan bölgeye yönelik büyük riskler göz önüne alındığında, Fransa ve Batı Afrika ülkelerinin bastırdığı askeri seçeneğe karşı çıktı.

Diplomatik düzeyde sürekli istişareler yürüten iki ülke, daha önce de Libya'da seçim yoluyla siyasi çözümün hızlandırılması gerekliliği gibi bölgedeki kriz ve sorunlara ilişkin benzer tutumlar ortaya koymuştu.

- Cezayir-Türkiye ilişkileri "tarihi ve güçlü"

Cezayir-Türkiye Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Başkanı Mesud Kasri, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Cezayir Türkiye ilişkilerini tarihi ve güçlü olarak nitelendirdi.

Kasri, Cezayir Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun'un 2019'da iktidara gelmesinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Ocak 2020'de Cezayir'e yaptığı ziyaret; Tebbun'un geçen yıl Türkiye'ye gerçekleştirdiği ve iki ülke arasında 15 anlaşmanın imzalandığı ziyaretle beraber ilişkilerin hızla geliştiğine dikkati çekti.

Bu anlaşmalarla Cezayir'de yatırım için büyük bir kapı açıldığını ve Türk işadamlarının ülkedeki varlığının arttığını ifade eden Kasri, Türkiye'nin demir çelik alanındaki firmalarından Tosyalı Holding'in Cezayir'in batı sahilinde yer alan Vahran vilayetinde, Türkiye-Cezayir ortaklığında kurulan TAYAL SPA tekstil fabrikasının Cezayir'in Relizane vilayetindeki endüstri bölgesinde faaliyet gösterdiğini hatırlattı.

Kasri, Türk inşaat firmalarının Cezayir'de iş yaptığını, yatırımların giderek arttığını ve Cezayir milli enerji şirketi Sonatrach'ın da Türkiye'de yatırım yaptığını dile getirdi.

- Bölgesel ve uluslararası meselelerde ortak vizyon

Nijer krizine de değinen Kasri, bu ülkedeki sorunun askeri müdahaleden uzak barışçıl bir şekilde çözülmesi gerektiği konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun arasında görüş birliği olduğuna da dikkati çekti.

Cezayir-Türk Dostluk Komitesi Başkan Yardımcısı ve Ulusal Halk Meclisi Üyesi Ahmed Saduk da iki ülke arasındaki ilişkilerin son yıllarda fark edilir biçimde geliştiğini, bu ilişkilerin Cezayir'in Rusya, Türkiye, Çin ve İran gibi doğu ülkelerine odaklanarak dış ilişkilerini geliştirmesi ve çeşitlendirmesi bağlamında geldiğini kaydetti.

Saduk, ikili ilişkilerin Tebbun'un, Türkiye'ye yaptığı iki ziyaretten sonra daha çok geliştiğini ve bu ilişkinin Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yakın bir zamanda Cezayir ziyaretiyle taçlanması ve derinleşmesinin beklendiğini ifade etti.

Cezayir-Türk Dostluk Komitesi Başkan Yardımcısı Saduk, "Cezayir ve Türkiye, ekonomik işbirliğinde önemli iki müttefik haline geldi. Aralarındaki ticaret hacmi büyüdü. Bu sadece enerji alanıyla sınırlı değil. Tekstil, tarım, madencilik, inşaat ve diğer sektörlerde de kendini gösteriyor." dedi.

İki ülkenin bazı uluslararası meselelerde aynı görüşü paylaştığına işaret eden Saduk, Libya meselesinde olduğu gibi Nijer krizinde de işbirliğinin açıkça görüldüğünü, Cezayir ve Türkiye'nin bu ülkeye askeri müdahaleyi reddettiğini hatırlattı.

- Tebbun'un iktidara gelmesinin ardından ilişkiler ivme kazandı

Uluslararası konularda uzman gazeteci Rıza Şenuf da Cezayir Dışişleri Bakanı Attaf'ın Türkiye ziyaretini, "Tebbun'un iktidara gelmesinden bu yana istikrarlı bir şekilde gelişen iki ülke arasındaki ilişkilerin derinleşmesi" bağlamında gerçekleştiğini söyledi.

Şenuf, "Türkiye-Cezayir ilişkileri son yıllarda çok gelişti. Bu, Cezayirli ve Türk yetkililerin karşılıklı ziyaretleri ve iddialı yatırım projeleriyle kendini gösterdi." ifadelerini kullandı.

Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun'un son iki yılda Türkiye'ye yaptığı 2 ziyaretle, ikili ilişkilerin geliştirilmesine verdiği önemi gösterdiğini belirten Şenuf, Cezayir ve Ankara yönetimlerinin, Libya meselesi, Filistin sorunu ve hatta Afrika'nın Sahel bölgesindeki meselelerde bile ortak tutumlarının olduğunu kaydetti.

Şenuf, "İki ülke arasındaki işbirliğinin, gerek Sahel bölgesi gerekse Ortadoğu'da istikrara katkı sağlayacak bazı ortaklıkların geliştirilmesi açısından çok olumlu yansımaları olacaktır." değerlendirmesinde bulundu.