Telif haklarına yeni düzenleme (4)

TBMM (AA) - Mahkeme, bir eserin hak sahibinin izni olmaksızın işlenmesi ve iletilmesi durumunda, sözleşme yapılmış olsaydı istenebilecek bedelin iki katından az olmamak kaydıyla, üç katına kadar bedele hükmedebilecek.

TBMM Başkanlığı'na sunulan Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısına göre, bir eserin hak sahibinin izni olmaksızın işlenmesi, temsili veya umuma iletilmesi hallerinde, hak sahibinin talebi üzerine mahkeme, sözleşme yapılmış olsaydı istenebilecek bedelin veya bu düzenleme hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin iki katından az olmamak kaydıyla, üç katına kadar bedele hükmedebilecek.

İzinsiz çoğaltılmış nüshalar tecavüz edenin elinden çıkmamışsa, hak sahibinin talebi üzerine mahkeme; çoğaltılmış nüshalar ile çoğaltmaya yarayan film, kalıp ve benzeri araçların imha edilmesi, uygun bir bedel karşılığında hak sahibine verilmesi, sözleşme yapılmış olsaydı istenebilecek bedelin üç katına kadar olan bedelin hak sahibine ödenmesi yaptırımlarına hükmedebilecek.

- Yakalanmasına yardım ederse ceza indirilebilecek

Bu düzenlemede belirtilen suçları işleyenler, kovuşturma başlamadan önce ihlalle ilgili diğer faillerin veya suça konu ürünlerin tespitine ya da yakalanmasına yardım ederse, yardımın niteliğine göre verilecek ceza 3/4’üne kadar indirilebilecek, hatta ceza vermekten de vazgeçilebilecek.

Tasarıya göre; eser, icra, fonogram, yapım ve yayınların kullanımının kontrolünü sağlamak üzere, erişim kontrolü veya şifreleme, karıştırma ve dönüştürme gibi koruma yöntemi ya da çoğaltım kontrol mekanizması uygulamalarıyla, etkili teknolojik önlemleri etkisiz kılmaya yönelik olarak; ürün ve araçları imal eden veya ithal eden, dağıtan, satan, kiraya veren veya ticari amaçla elinde bulunduranlar, reklam, pazarlama, tasarım veya uygulama hizmetlerini sunanlar 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.

El konulan veya muhafaza altına alınan nüsha ve materyallerin emanet bürosunda muhafaza edilemeyecek olması halinde, numune alınması mümkün olan nüsha ve materyallerden yeteri kadar numune alınacak, geri kalanı ise mahallin maliye teşkilatına gönderilecek.

Bu nüsha ve materyallerin zarara uğraması veya değerinde esaslı ölçüde kayıp meydana gelme tehlikesinin varlığı ya da muhafazasının ciddi külfet oluşturması halinde, hammadde olarak satışına veya imhasına karar verilecek.

- Fikri haklar bürosu kurulabilecek

Hak ihlallerinin önlenmesi amacıyla Cumhuriyet başsavcılıklarında fikri haklar bürosu kurulabilecek. Yeterli sayıda cumhuriyet savcısı bu büroda görevlendirilecek.

Mevcut durumda meydana gelebilecek bir değişme nedeniyle, hakkın elde edilmesi önemli ölçüde zorlaşacağından, tamamen imkansız hale geleceğinden veya gecikme sebebiyle ciddi bir zarar doğacağından endişe edilmesi hallerinde; tecavüzün yaklaşık olarak ispat edilmesi koşuluyla, uyuşmazlık konusu hakkında hükmün etkinliğini sağlayacak nitelikte ihtiyati tedbir kararı verilebilecek.

Tasarıyla, icracı sanatçıların hakları belirleniyor.

Buna göre, icracı sanatçılar, mali haklarından bağımsız olarak ve bu hakların devredilmesinden sonra dahi canlı veya tespit edilmiş icralarıyla ilgili olarak, icracı sanatçı olarak tanıtılmayı talep etme ve icralarının kendi itibarına halel getirecek şekilde tahrifini, bozulmasını veya değiştirilmesini men etme hakkına sahip olacak.

İcracı sanatçı ile film yapımcısı arasında akdedilen yapım sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe icracı sanatçı, yayın, yeniden iletim ve erişime sunma haklarını film yapımcısına devretmiş sayılacak.

Bu durumda ya da anılan hakların yapımcıya veya bir başkasına sözleşmeyle devri durumunda dahi icracı sanatçı, filmin hukuka uygun bir şekilde ilk gösterim veya umuma iletim tarihinden hangisi önce ise o tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra filmleri yayınlayan, yeniden ileten ve erişime sunanlardan uygun bedel alma hakkına sahip olacak. Dizi filmler bakımından bu süre altı yıl olacak.

İcranın orkestra, koro ya da tiyatro grubu tarafından gerçekleştirilmesi halinde, orkestra veya koroda yalnız şefin, tiyatro grubunda ise yalnız yönetmenin izni yeterli olacak.

Fonogram yapımcısı; fonogramın çoğaltılması, asıl veya çoğaltılmış nüshalarının yayılması ve iletilmesi haklarına sahip olacak.

Ticari amaçla umuma arz edilen fonogramların umuma iletilmesinde, icracı sanatçıların ve fonogram yapımcılarının izni aranmayacak. Ancak bu fonogramları umuma iletenler, icracı sanatçılara ve fonogram yapımcılarına uygun bir bedel ödemekle yükümlü olacak.

-Radyo-televizyon kuruluşlarının hakları

Tasarıyla, radyo-televizyon kuruşlarının hakları da belirleniyor.

Buna göre, radyo-televizyon kuruşları; yayınlarının tespiti, yeniden iletimi, girişi ücretli umuma açık mahallerde iletilmesi, tespit edilmiş yayınlarının çoğaltılması, kiralama ve ödünç verme hariç olmak üzere yayılması ve kişilerin bireysel olarak seçtikleri yer ve zamanda erişebilecekleri şekilde umuma sunulması haklarına sahip olacak.

Radyo-televizyon kuruluşları, haberleşme uyduları üzerindeki veya kendilerine yöneltilmiş yayın sinyallerinin diğer bir yayın kuruluşu, kablo operatörü veya diğer üçüncü kişiler tarafından umuma iletilmesi ve şifreli yayınlarının çözülmesine izin verme hakkına sahip olacak.

Tasarıyla, film yapımcılarının hakları da belirleniyor.

Film yapımcısı; film tespitlerinin çoğaltılması, bu tespitlerin asıl veya çoğaltılmış nüshalarının yayılması ve umuma iletilmesi haklarına sahip olacak.

Film yapımcısıyla akdedilen sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla, özgün müzik bestecisinin musiki eser sahipliğinden kaynaklanan hakları saklı olacak.

Radyo-televizyon kuruluşları, film yapımcıları, fonogram yapımcıları ile icracı sanatçıların hakları, icranın ilk tespitinin yapıldığı tarihten başlayarak 70 yıl devam edecek.

Bandrol suçları, şikayet şartı aranmaksızın resen soruşturulacak ve kovuşturulacak.

(Sürecek)