Senegal 5'inci cumhurbaşkanını seçmeye hazır

FATMA ESMA ARSLAN - Senegal, şubattan bu yana uğraştığı siyasi krizleri nihayete erdirerek 24 Mart'ta 5'inci cumhurbaşkanını seçmek için sandık başına gidecek.

Yaklaşık 18 milyon nüfusa ve 7,3 milyon seçmene sahip Senegal, oldukça tartışmalı ve tansiyonu yüksek bir seçim sürecini geride bırakarak 24 Mart'ta yeni cumhurbaşkanını seçecek.

Ülkenin 5'inci cumhurbaşkanı olmak için 19 adayın yarıştığı seçim, aynı zamanda ülke tarihinin aday listesi en kalabalık cumhurbaşkanı seçimi olarak da değerlendiriliyor.

Batı Afrika'da darbe görmemiş tarihi ve kurumsallaşmış demokrasisi ile örnek gösterilen Senegal, 3 Şubat'tan bu yana bu imajına gölge düşürecek bir dizi gelişmeyle sınandı.

Daha önce üçüncü dönemine aday olmayacağını açıklayan Cumhurbaşkanı Macky Sall, ilk olarak 25 Şubat olarak belirlenen seçimi ertelediğini 3 Şubat'ta duyurdu.

Sall, bu karara gerekçe olarak yargı ile yasama arasındaki krizi gösterse de başta muhalefet olmak üzere birçok sivil toplum örgütü ertelemeye şiddetle karşı çıktı. Dakar başta olmak üzere birçok kentte sokak olayları yaşandı.

Bunun üzerine meclise sunulan kanun teklifiyle seçimin 15 Aralık'ta düzenlenmesine karar verildi ancak Anayasa Konseyine yapılan itiraz sonucu yeni seçim tarihi 24 Mart olarak belirlendi.

Anayasa Konseyi tarafından adaylıkları onaylanan 19 ismin seçim kampanyası süreci de yeni seçim tarihi açıklandıktan 3 gün sonra 10 Mart'ta başladı.

Adaylar, Anayasa'nın öngördüğü 21 günlük süreç yerine zaman darlığı nedeniyle toplamda 12 gün seçim çalışması yaparak süreci 22 Mart'ta bitirecek.

- Fransız vatandaşlığı adaylık sürecine damga vurdu

Senegal'de iki kez değişen seçim tarihinin yanı sıra adaylık süreci de oldukça çalkantılı geçti. Nihai listede yer alan Rose Wardini isimli adayın Fransız vatandaşı olduğunun ortaya çıkması, listeyi hazırlayan Anayasa Konseyi üyeleri hakkında rüşvet iddialarını gündeme getirdi.

Wardini'nin adaylığı düşerken eski Cumhurbaşkanı Abdoulaye Wade'ın oğlu Karim Wade'ın adaylığı da Fransız vatandaşlığından geç ayrıldığı gerekçesiyle kabul görmedi.

Wade'ın ana muhalefetteki partisi Senegal Demokrat Parti (PDS) karara itiraz etse de 56 yaşındaki Wade yarışa katılamadı.

2019'da üçüncü sıraya yerleştiği cumhurbaşkanı seçiminin hemen ardından bir sonraki seçim için aday olacağını duyuran muhalif lider Ousmane Sonko da aday listesinde yer almadı.

Turizm Bakanı Mame Mbaye Niang'a iftira attığı gerekçesiyle aldığı mahkumiyetin onanmasıyla seçilme hakkını kaybeden Sonko, kendisi aday olamayınca sağ kolu Bassirou Diomaye Faye'ı aday gösterdi.

Sonko bağlantılı sokak olaylarında 2023'te tutuklanan Faye ve "ayaklanma çağrısı yapma" suçlamasıyla Temmuz 2023'te tutuklanan Sonko, Cumhurbaşkanı Sall'in seçimin ertelenmesi sonrası oluşan gergin havayı yumuşatmak için çıkardığı genel siyasi aftan faydalandı.

Sonko ve Faye, 14 Mart'ta Dakar'daki Cap Manuel cezaevinden çıkar çıkmaz seçim kampanyasına başladı. Faye'ın seçim kampanyasını gıyabında destekçileri yürütüyordu.

- Öne çıkan adaylar

İlk kez 2012'de seçilen ve 2019'da yeniden başa gelen Cumhurbaşkanı Sall, üçüncü dönem kısıtlaması nedeniyle yarışa katılmazken hükümet koalisyonu adına Başbakan Amadou Ba'yı aday gösterdi.

Daha önce Ekonomi ve Dışişleri Bakanlığı görevlerinde de bulunan Ba, Eylül 2022'den seçim kampanyası nedeniyle istifa edene kadar başbakan olarak görev yaptı.

Ba, hükümetin adayı olması dolayısıyla favoriler arasında yer alıyor. Muhalif lider Sonko yerine aday olan 44 yaşındaki Faye da seçimin öne çıkan isimlerinden kabul ediliyor.

Öte yandan ülkenin kümes hayvancılığı sektörünün lider şirketi Sedima'nın patronu 39 yaşındaki Anta Babacar Ngom da tek kadın aday olması nedeniyle dikkati çekiyor.

Eski Dakar Belediye Başkanı Khalifa Sall, 4 kez cumhurbaşkanı adayı olan ve eski Cumhurbaşkanı Abdoulaye Wade döneminde başbakanlık yapan Idrissa Seck de güçlü adaylar arasında yer alıyor.

- Yasa dışı göç ve genç işsizliği

Nüfusun yarısından fazlasının 25 yaş altında olduğu Senegal'de genç işsizliği, yasa dışı göç ve yoksullukla mücadele, cumhurbaşkanı adaylarının vurgu yaptığı en önemli konuların başında geliyor.

Uluslararası Çalışma Örgütünün 2019'da açıkladığı veriler, genç nüfusun yüzde 35'inin eğitim almadığı ve çalışmadığını ortaya koyuyor.

Nüfusunun yarısından fazlasının kıyılarda yaşadığı Senegal'de endüstriyel balıkçılığın gelişmesi nedeniyle işsiz kalan gençler çareyi Avrupa'ya kaçak yollarla geçmekte arıyor.

Yerel dil Volofçada "Ya İspanya ya ölüm" anlamına gelen "Barça wala Barshak" ifadesi ülkede gençler arasında giderek artan kaçak göç sorununu özetleyen ifadelerin başında geliyor.

İspanyol hükümetinin verilerine göre, sadece geçen sene çoğu Senegalli 40 bin Afrikalı, Avrupa'nın Afrika kıtasına en yakın noktası olan Kanarya Adaları'na giriş yaptı.

Bu sayı İspanya tarafından "rekor" olarak değerlendirilirken, en az 6 bin 600 göçmen de kaçak yollarla Avrupa'ya ulaşmaya çalışırken hayatını kaybetti.