Şanlıurfa'da koruma altındaki ceylanlar yapay zeka yardımıyla sayılıyor

EŞBER AYAYDIN - Şanlıurfa'da türkülere konu olan ve nesli tükenme tehlikesinde olduğu için koruma altına alınan ceylanların strese girmeden doğada daha rahat bir şekilde sayılabilmeleri için yapay zeka destekli proje oluşturuldu.

Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne (DKMP) bağlı 15 bin 337 hektarlık Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, doğal yaşam alanıyla başta ceylanlar olmak üzere birçok yabani hayvana ev sahipliği yapıyor.

İnce bacakları, açık kahverengi ve koyu krem sarısı tüyleriyle yaşadıkları arazide fark edilmeleri zor olan Urfa ceylanlarının korunmalarını ve popülasyonlarının takibini ise Doğa Koruma Milli Parklar 3. Bölge Müdürlüğü ekipleri gerçekleştiriyor.

Narin yapıda olan Urfa ceylanlarının sayımının daha hızlı ve hayvanları strese sokmadan yapılabilmesi amacıyla DKMP 3. Bölge Müdürlüğü ile Güneydoğu Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü tarafından, yapay zeka destekli "Şanlıurfa Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Sahasındaki Ceylan Popülasyonunun Derin Öğrenme Yöntemleri ile Belirlenmesi" projesi başlatıldı.

Proje kapsamında dron ile arazide yapılan fotoğraflama ve video çekimlerinin ardından elde edilen görseller bilgisayar ortamına aktarılıyor. Burada yapay zeka destekli kullanılan bir program ile doğadaki ceylanlar diğer hayvanlardan ayrıştırılarak tespit ediliyor. Bu sayede ceylanların yakalanmalarına, küpeleme işlemlerine gerek kalmadan popülasyonları hakkında bilgi sahibi olunuyor.

- Proje, yaban hayvanlarının stres seviyelerini düşürmek için geliştirildi

Doğa Koruma ve Milli Parklar Şanlıurfa Şube Müdürü Onur İnan, AA muhabirine, koruma altında bulunan ceylanların takibini 7 gün 24 saat aralıksız şekilde yaptıklarını söyledi.

Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Sahası'nda 2023 yılında yaptıkları envanter çalışmalarında 434 serbest dolaşan ceylan tespit ettiklerini aktaran İnan, 75. Yıl Ceylan Üretme İstasyonu'nda ise 290 yetişkin ceylanın bulunduğunu ifade etti.

İnan, ceylanların yavrulama dönemlerinde olduğunu ve ilerleyen dönemde yeniden sayım yapacaklarını anlatarak, "Önceki yıllarda burada envanter yani sayım yapılırken ceylanlar yakalanıyordu onları küpeleme vasıtasıyla kimliklendiriyorduk. Tabii bu çalışmaları yürütürken zayiatlar olabiliyordu ve bu bir yaban hayvanı olduğu için oldukça yüksek stres seviyeleri gözlemliyorduk. Biz bunu nasıl bertaraf edebiliriz düşüncesiyle Doğa Koruma Milli Parkla Şanlıurfa Şube Müdürlüğü ve Güneydoğu Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü hep birlikte bir proje gerçekleştirdik." dedi.

Söz konusu çalışmanın yaban hayvanları tespiti üzerine yapay zeka yardımıyla yapılan Türkiye'deki ilk proje olduğunu aktaran İnan, "Proje kapsamında dron ile havadan fotoğraf ve videolar çekiyoruz. Bu elde ettiğimiz fotoğraf ve videoları uzaktan algılama yöntemiyle değerlendiriyoruz." dedi.

- "Yüzde 87'lik bir başarıyla ceylanların yerini tespit edebiliyoruz"

Tarım ve Orman Bakanlığı 3. Bölge Müdürlüğü Bilgisayar Yüksek Mühendisi Mustafa Demirbilek ise projeye 6 kişilik bir ekiple 2023 yılının ilk aylarında başladıklarını belirterek, Kızılkuyu Yaban Hayatı Geliştirme Sahası'ndaki ceylanların sayısını tespit etmeye çalıştıklarını ifade etti.

Bu tespitleme sırasında yapay zekadan yararlandıklarını aktaran Demirbilek, "Dron ile farklı mevsimlerde çektiğimiz görüntüleri yapay sinir ağının eğitimine kullanıyoruz. Eğittiğimiz model ile şu anda yüzde 87'lik bir başarıyla bir video kaydı üzerindeki ceylanların yerini tespit edebiliyoruz. Amacımız verimizi arttırarak bu başarı oranımızın yüzde 95'in üzerine çekmek." dedi.

Demirbilek, proje üzerinde çalışmalarının devam ettiğini anlatarak, "Ceylanları tespit ederken ve sayımını yaparken emek ve zaman açısından tasarruf etmiş oluyoruz. Şu anda yavrulama dönemi, yeni bireylerin de sayılması gerekiyor. Popülasyon tespiti içinde uçuşlarımız oluyor." ifadelerini kullandı.