Roma'da Mussolini için özel yapılan sığınaklar ziyarete açıldı

BARIŞ SEÇKİN - İtalya'yı 1922 ile 1943 yılları arasında yöneten faşist diktatör Benito Mussolini'nin, İkinci Dünya Savaşı sırasında Roma'daki ikametgahının altına yaptırdığı ancak hiç kullanamadığı sığınaklar, restore edilerek yeniden ziyarete açıldı.

AA muhabiri, Roma'nın Nomentana Caddesi üzerinde yer alan, bir dönem Mussolini'nin de ikametgahı olan Villa Torlonia'daki Casino Nobile Malikanesi'nde savaş sırasında faşist diktatörün isteğiyle inşa edilen ve uzun restorasyon sürecinin ardından nisanda yeniden ziyarete açılan sığınakları görüntüledi.

Sığınakların duvarlarına Mussolini ve ailesinin Villa Torlonia'da çekilmiş fotoğrafları, savaş sırasında müttefiklerce Roma'ya 19 Temmuz 1943 ile 3 Mayıs 1944 arasında yapılan bombardımanların görüntüleri, müttefik uçaklarından atılan uyarı niteliğindeki afişler ile bombardıman altında sığınaktaki yaşamı anlatan animasyon görüntüleri yansıtılarak ziyaretçilere İkinci Dünya Savaşı dönemine dair deneyim yaşama fırsatı sunuluyor.

Ayrıca Mussolini, ailesi ve yakın ekibi için daha korunaklı inşa edilen bölümde sesler ve fiziksel efektlerle gerçeğe yakın bombardıman simülasyonunu deneyimleme imkanı bulunuyor.

- "Binanın dışına gerçek bir sığınak kazılması kararı çıktı"

Villa Torlonia Parkı ve Müzeleri Sorumlusu Annapaola Agati, Mussolini'nin 1925'te Roma'daki ikametini sembolik ücret olan bir liretlik kira karşılığında Villa Torlonia'ya taşıdığını söyledi.

Agati, bu taşınmada Mussolini'nin buraya bir dönem sıkça davetler için gitmesinin ve Torlonia ailesiyle iyi ilişkilerinin rol oynadığını dile getirdi.

Malikanenin içinden geçilen ve sığınağa dönüştürülen ilk kısmın aslında binanın bodrum katı olduğunu anlatan Agati, "Mussolini, burayı güçlendirdi. Zırhlı kapılar ve hava dolaşımını sağlayacak düzenek getirtti. Binanın içindeki bir alanı sığınağa dönüştürmüştü ancak savaş yaygınlaştığında ve bombardıman tehlikesi arttığında Mussolini'nin yakın ekibi, sarayın içindeki bu sığınağın yeterince güvenli olmadığına karar verdi. Böylece binanın dışına gerçek bir sığınak kazılması kararı çıktı." diye konuştu.

Yerin altından binanın dışına doğru uzanan bu tünellerin "gerçek sığınak" olarak hazırlandığını belirten Agati, "Biri halihazırda var olan, kısmen sığınağa dönüştürülerek yapılan bir yer oysa diğeri özel oluşturulan ve binanın dışına çıkış sağlayan gerçek bir sığınak." ifadelerini kullandı.

- "Bu sığınağı hiç kullanamadı"

Agati, ikinci sığınağın betonarme silindirlerle kapatılabildiğini ve su geçirmez şekilde tasarlandığını ancak inşasının bahçedeki bazı arkeolojik kalıntılar nedeniyle o dönem yavaş ilerlediğini anlattı.

Roma'nın İkinci Dünya Savaşı sırasında 19 Temmuz 1943'te ilk kez havadan bombalandığına işaret eden Agati, "O tarihte sığınak henüz tamamlanmamıştı. Mussolini de Roma’da değildi. (Nazi Almanyası lideri Adolf) Hitler ile Feltre'de buluşmuşlardı. Daha sonra 25 Temmuz 1943'te tutuklandı ve bir daha Villa Torlonia'ya dönemedi. Bu nedenle de bu sığınağı hiç kullanamadı." şeklinde konuştu.

Agati, sığınağın varlığından haberdar olan semt halkının sonraki yıllarda farklı gerekçelerle burayı kullandığına dair kanıtların bulunduğunu söyledi.

Sığınakların yeniden ziyarete açılmasına yönelik çalışmalara ilişkin bilgi veren Agati, "Basit bir düzenek oluşturuldu. Sadece insanların geçebileceği bir platform koyduk, aksi takdirde yürürken zorlanacaklardı. Gerçek bir bombalama simülasyonu etkisi yaratan ses sistemi koyduk." dedi.

- "Yeni nesillerin savaşın ne olduğunu deneyimleyebilecekleri bir alan burası"

Mekanın bölge sakinleri tarafından zaten bilindiğini anlatan Agati, yeniden düzenleme yaparak görünürlük kazandırmak istediklerini ifade etti.

Agati, sözlerini şöyle tamamladı:

"Tabii ki tarihi bir an. İlginç bir deneyim, bir sığınağa inmek gibi, bu kadar güçlü duyguları ilk elden deneyimlemek, uçakların gelişini hissetmek, bombardıman korkusunu yaşamak gibi bir deneyim. Yeni nesillerin savaşın ne olduğunu deneyimleyebilecekleri bir alan burası."