PORTRE - Türk sinemasının ilk jönlerinden: Turan Seyfioğlu

HİLAL UŞTUK - "Cingöz Recai", "Görünmeyen Adam İstanbul'da", "Meçhul Kahramanlar" ve "Devlerin Öfkesi" filmlerinin de aralarında bulunduğu çok sayıda filmde rol alan Turan Seyfioğlu, vefatının 62. yılında anılıyor.

Asıl adı Zafer Turan Seyfioğlu olan usta oyuncu, ev hanımı bir anne ile deniz subayı bir babanın oğlu olarak 14 Eylül 1921'de İstanbul Kasımpaşa'da dünyaya geldi.

Babasının görevi nedeniyle taşındıkları Ankara'da Türk Maarif Cemiyeti Yenişehir Lisesinde öğrenim görürken okulu yarıda bırakan sanatçı, kayak eğitmenliği yapmak üzere Erzurum'a gitti.

Seyfioğlu'nun babası 1941'de Türkiye'nin Londra Büyükelçiliğine ateşe olarak atandı. Babası ile İngiltere'ye gitmek isteyen sanatçıya, II. Dünya Savaşı'nın yarattığı tehlikeli ortam nedeniyle ailesi izin vermedi. Yasa dışı yollarla o dönem Fransızların kontrolü altındaki Suriye'ye geçen ve deniz yoluyla İngiltere'ye gitmeyi planlayan sanatçı, Türk olduğu anlaşılınca esir düştü. Serbest kalabilmek için 1,5 yıl Fransız askeri olarak II. Dünya Savaşı'nda yer alan Seyfioğlu, mübadeleyle Eylül 1943'te İstanbul'a döndü.

- Türk sinemasının ilk jönlerinden biri oldu

Muzaffer Tema ve Eşref Kolçak ile Türk sinemasının ilk jönlerinden biri olan Seyfioğlu, 1951-1961'de önemli filmlerde başrol ve yardımcı rollerde oynadı.

Atlas Film'in 1951 yapımı "İstanbul'un Fethi" filminde "Ulubatlı Hasan" rolünü canlandıracak bir jön arayışıyla açtığı yarışmaya katılan Seyfioğlu, sinemaya uygun yüzü ve atletik yapısıyla öne çıkarak role hak kazandı. Başarılı sanatçı, oldukça beğenilen bu filmin ardından bir ajanlık öyküsünün ele alındığı 1952'de çekilen "Ankara Ekspresi"nde başrolde oynadı.

Sinemada yoğun ilgi gören sanatçı, arka arkaya aksiyon ve gerilim-polisiye filmlerinin başrolünde yer aldı.

Sanatçı, 1952'de "Kızıltuğ-Cengiz Han" filminin Uludağ'daki çekimleri sırasında tatil için orada bulunan Patricia adındaki bir İngiliz turist ile tanışıp aynı yıl evlendi. Bir kız çocuğu olan çiftin evliliği, 1959'da Patricia'nın İngiltere'ye dönmesiyle sona erdi.

Ömer Lütfi Akad'ın 1953 yapımı "Katil" filminde o dönemde yeni yeni yıldızı parlamakta olan Ayhan Işık'ın karşısında oynayan sanatçı, hayat verdiği "Muzaffer" karakteriyle Türk Film Dostları Derneği tarafından yılın en beğenilen dört erkek artistinden biri seçilerek, "En İyi Erkek Oyuncu" ödülüne layık görüldü.

- Cingöz Recai ile izleyicinin gönlünde yer edindi

Seyfioğlu, 1954'te Peyami Safa'nın zenginden çalıp fakire veren fakat hiçbir zaman yakalanamayan kibar ve iyi yaşamayı seven bir hırsızı kaleme aldığı öykü serisi "Cingöz Recai"nin ilk sinema uyarlamasında başrol oynadı. Metin Erksan'ın çektiği "Cingöz Recai Beyaz Cehennem"de Cingöz Recai'yi canlandıran sanatçıya, Avni Dilligil, Neriman Köksal ve Pola Morelli eşlik etti.

Usta oyuncu, 1955'te 3. Türk Filmcileri Yarışması'nda "Kaçak ve "Bulgar Sadık" filmleriyle "Yılın En İyi Erkek Oyuncusu" seçildi.

Aynı yıl "Kardeş Kurşunu", Zonguldak'taki kömür madenlerinde çalışan mühendislerin hayatlarını konu alan "Ölüm Korkusu" ve fantastik film denemelerinden "Görünmeyen Adam İstanbul'da" filmlerinde rol alan sanatçı, 1956'da Muhterem Nur ile "Yetimler Ahı"nda başrolü paylaştı.

Turan Seyfioğlu, 1957'de Zeki Müren'in başrolünde olduğu "Berduş" filminde onun gaddar ve üç kağıtçı abisini canlandırırken, "Çölde Bir İstanbul Kızı"nda ise Belgin Doruk ile başrolü paylaştı.

Sanatçı, 1958'de "Meyhanecinin Kızı" filmi ile "Yaşamak Hakkımdır", "Allı Yemeni" ve "Meçhul Kahramanlar" filmlerinde rol aldı.

Sağlık sorunları başlayan ve hastalığının ne olduğu anlaşılmayan Seyfioğlu, halsizlik yaşamaya, fiziksel çaba gerektiren sahnelerde zorluk çekmeye başladı. "Meyhanecinin Kızı" filmindeki denize atlama sahnesi için dublör kullanmayı işine olan saygısı ve dereceleri bulunan eski bir yüzücü olması nedeniyle reddeden sanatçı, kış aylarında çekilen film esnasında defalarca gerçekleştirdiği bu sahnenin sonrasında rahatsızlandı.

Usta oyuncu, 1959'da Nevzat Pesen'in çektiği "Devlerin Öfkesi"nde Ayhan Işık ve Neriman Köksal ile başrolü paylaştı. Seyfioğlu'nun tedavi için İngiltere'ye gitmeden önceki son filmi 1961'de gösterime giren "İçimizden Biri" oldu.

Sağlık sorunları dolayısıyla Londra'ya giden sanatçı, 40. yaşına bir ay kala 18 Ağustos 1961'de hayatını kaybetti.

Sanatçının oynadığı filmler şöyle:

"İstanbul'un Fethi, Ankara Ekspresi, Kızıl Tuğ: Cengiz Han, Altı Ölü Var: İpsala Cinayeti, Hayat yarışı, Katil-Muzaffer, Öldüren Şehir, Bulgar Sadık, Cingöz Recai, Kaçak, Bataktaki Kız, Görünmeyen Adam İstanbul'da, Kardeş Kurşunu, Kızımla Beraber Ağladık, Ölüm Korkusu, Miras Uğrunda, Tuzak Oteli, Yetimler Ahı, Berduş, Çölde Bir İstanbul Kızı, Allı Yemeni, Meyhanecinin Kızı, Meçhul Kahramanlar, Yavrum İçin, Yaşamak Hakkımdır, Devlerin Öfkesi, "İçimizden Biri"