PORTRE - Modern tıbbın temel taşlarını döşeyen bilim insanı: İbn-i Sina

FATMA SEVİNÇ ÇETİN - Henüz 21 yaşındayken dünyanın en büyük hekimlerinden kabul edilen, Batı'da "Avicenna" olarak tanınan, modern tıbbın temel taşlarını koyan, tıp, fizik ve felsefe gibi alanlarda çok sayıda kitap yazan İbn-i Sina, Orta Çağ modern biliminin kurucusu ve hekimlerin önderi olarak kabul ediliyor.

Her yıl ağustos ayının 3. haftası kutlanan İbn-i Sina Haftası dolayısıyla AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, İbn-i Sina, 980 yılında Özbekistan'ın Buhara kenti yakınlardaki Efşene köyünde doğdu.

Babası da bilim insanı olan Sina, küçük yaşta geometri, fıkıh ve dini bilgileri öğrendi. 10 yaşında Kur'an-ı Kerim'i ezberleyen Sina, çocuk yaşta mantık, fizik, felsefe gibi alanlara yöneldi.

​​​​​​​Kuşyar isimli hekimin yanında tıp eğitimi alan ve üstün zekasıyla herkesin dikkatini çeken Sina, hastalığa yakalanan ve saray hekimlerince bir türlü tedavisi bulunamayan Buhara Emiri Nuh Mansur'u tedavi ederek eski sağlığına kavuşturdu.

Bu sayede sarayın hekimi olan ve vaktinin çoğunu saray kütüphanesinde geçiren Sina, birçok araştırma yaptı.

Batı'da "Avicenna" olarak tanınan, modern tıbbın temel taşlarını koyan Sina, henüz 19 yaşında doktor unvanı aldı, 21 yaşında dünyanın en büyük hekimleri arasına girdi.

Kanın gıda taşıyan sıvı olduğunu keşfeden Sina, büyük, küçük kan dolaşımlarından, kalbin, karın ve kapakçık sistemine kadar tıp alanında pek çok ilke imza attı.

Mikroskopun olmadığı bir dönemde mikropların varlığına da değinen Sina, kimi hastalıkların bulaşma nedeninin gözle görülmeyen yaratıklar olabileceğini ileri sürdü.

- Kitabü'ş-Şifa tek bir kişi tarafından yazılan en kapsamlı eser

Batılılarca Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu, hekimlerin önderi olarak bilinen ve "Büyük Üstad" ismiyle tanınan Sina, fizik ve felsefe gibi alanlarda da çalışmalar yaptı, 200'ü aşkın kitap, 450'den fazla makale yazdı.

Sina'nın yazdığı Kitabü'ş-Şifa (İyileşme Kitabı), insanlık tarihinde tek bir kişi tarafından yazılan en kapsamlı eser olarak nitelendirildi.

El-Kanun fi't-Tıb (Tıbbın Kanunu) eseri Sina'nın en büyük ansiklopedilerinden biri olarak kabul edildi. Bu eser, 600 yıl boyunca hemen her dilde yazılan kitaplara kaynaklık etti, Montpellier ve Louvain'de 1650 yılına kadar ders kitabı olarak kullanıldı.

Batı ülkelerinde 16. yüzyıla, doğu ülkelerinde ise 19. yüzyıla kadar okutulan kitapta, anatomi ve koruyucu hekimlik, basit ilaçlar, patoloji, ilaçlarla ve cerrahi yöntemlerle tedavi ve çeşitli ilaçların bir araya getirilmesiyle oluşturulan tedavi yöntemleri yer aldı.

Tarih öncesi taşkınlar, erozyon ve kayaçlar hakkında da yazılar yazan Sina, astronomi alanında da gözlemler yaptı, gök bilimi için icatlar üretti.

"Beden var olmak için bir ruha muhtaçtır, ruh varlığını sürdürmek için ne mekana ne de zamana muhtaçtır." diyen ve tıp dünyasına adını altın harflerle yazdıran Sina, 1037'de, 57 yaşında Hemedan'da hayata gözlerini yumdu.

Hakkında birçok edebiyatçının kitap yazdığı İbn-i Sina için TÜBİTAK ve TRT de belgeseller yaptı.