Özbekistan'daki Bağımsızlık Anıtı, halkın 3 bin yıllık geçmişini yansıtıyor

BAHTİYAR ABDÜLKERİMOV - Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te Türk tasarımcı Sinan Turaman tarafından tasarlanan Bağımsızlık Anıtı, Özbek halkının 3 bin yıllık tarihinin izlerini taşıyor.

Özbekistan'ın bağımsızlığının 30. yılı dolayısıyla 2021'de Taşkent'teki Yeni Özbekistan Parkı'nın merkezinde Türk şirketlerince inşa edilen 60 metre yüksekliğindeki anıt, milattan önceki dönemden itibaren bu topraklarda kurulan devletler, yaşayan büyük şahsiyetler, önemli gelişmeler ve gerçekleşen üç rönesansı bir arada yansıtıyor.

Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in davetiyle Türk tasarımcı Turaman tarafından tasarlanan anıtta, Semerkant'taki Emir Timur Türbesi ve Registan Külliyesi, Uluğbey Rasathanesi, Buhara'daki İsmail Samani Türbesi ve Kelan (Büyük) Mescidi, Tirmiz Arkeoloji Müzesi ile El-Biruni'nin "Ay'ın Hareketleri" eserindeki unsur, desen ve motifler bulunuyor.

- Anıt, Özbek halkının köklü tarihini özetliyor

Anıtın ön kısmında Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Emir Timur'un türbesinden esinlenilerek yapılan mavi kubbe, kubbenin alt kısmında ise Özbek halkının 3 bin yıllık tarihini kronolojik olarak anlatan rölyef duvar yer alıyor. Rölyef duvar, Özbek halkının milattan önceye dayanan köklü tarihini özetliyor.

Duvarda, ünlü tıp bilgini İbni Sina, "cebir ve algoritmanın babası" El-Harezmi, ünlü gökbilimci ve matematikçi El-Biruni, Timur İmparatorluğu'nun kurucusu Emir Timur, imparatorluğun 4. sultanı, matematikçi ve gökbilimci Uluğbey ile öğrencisi Ali Kuşçu, ünlü şair ve devlet adamı Ali Şir Nevai, Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu Babür Şah, ünlü Karakalpak şairi Berdak, 20. yüzyılın başlarında Türkistan'da kurulan Cedit Hareketi'nin Ruslar tarafından kurşuna dizilerek öldürülen öncüleri Özbek aydınlar, ülkenin ilk Cumhurbaşkanı İslam Kerimov ve Özbek Milli Marşı'nın yazarı Abdulla Aripov'un da aralarında olduğu şahsiyetlerin heykelleri yer alıyor.

Milattan önceki 7. yüzyıla ait Afrasiyab kalesine çizilen ve bugüne kadar korunan duvar resmi, Tirmiz şehrinde bulunan milattan önceki döneme ait Buda heykelinin örneklerinin de yer aldığı rölyef duvar, Özbek halkının devlet geleneği, tarihi, kültürü ve maneviyatını ortaya çıkaran kronolojik bir kompozisyon oluşturuyor.

- Anıtın yüzeyindeki 3 duvar, bu topraklardaki 3 rönesansı yansıtıyor

Anıtın yüzeyindeki 3 duvarda, bu topraklarda yaşanan 3 rönesansla ilgili motif ve unsurlar bulunuyor.

İlk duvarda 9-12. yüzyıl, ikinci duvarda 14-15. yüzyıl, üçüncü duvarda ise 3. Rönesans'ın temelinin atıldığı dönem olarak nitelendirilen bugünkü Özbekistan'daki gelişmelerle ilgili unsurlara yer veriliyor.

Ayrıca üçüncü duvarda, Mirziyoyev'in göreve gelmesiyle hedeflediği devlet yönetimi ve yargı sisteminin modernizasyonu, ekonominin liberalleştirilmesi, dış politika ve sosyal sektördeki reformları içeren kalkınma stratejisi, 4 ana başlık halinde işlenmiş bulunuyor.

Anıtın sağ arka duvarında Timur Devleti'nin bayrağı ve haritası, Emir Timur'a ait "Güç adalettedir" yazısı ile Özbek halkının soyağacı, sol arka duvarda ise tarihi Büyük İpekyolu'nun işlendiği rölyef ile El Harezmi'nin ismi ve yazdığı eserlerden parçalar yer alıyor.

Anıtın en arka duvarına da Özbekistan bayrağının desenleri işlenmiş.

Anıtın her iki duvarının yanlarında Semerkant'ta Registan Meydanı'ndaki üç yapıdan biri olan Şirdar (Arslanlı) Medresesinin üst kısmında yer alan ve üzerinde güneş doğan aslan resmi, anıtın tepesinde ise efsanevi Hüma kuşu bulunuyor.

Özbek bilim adamlarının desteğiyle tasarlanan anıta 3 basamakla çıkılması 3 rönesansı, sonraki 5 basamak ise Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in 5 ilkeden oluşan stratejisini ifade ediyor.

- Taşkent'e gelen devlet başkanları anıtı ziyaret ediyor

Bağımsızlık Anıtı, Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in açılışını yaptığı Eylül 2021'den bu yana vatandaşların uğrak yerlerinden biri oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve son olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in de aralarında bulunduğu farklı ülkelerin liderleri, Özbekistan ziyaretlerinde Cumhurbaşkanı Mirziyoyev'in eşliğinde anıta gelerek çelenk bıraktı.

Taşkent'in yeni inşa edilmekte olan kısmındaki Bağımsızlık Anıtı, son dönemde gerçekleştirilen değişim ve reformlarla adından söz ettiren Yeni Özbekistan'ın simgesi olmasıyla dikkati çekiyor.

Anıtın önündeki alan, Bağımsızlık Bayramı ve nevruz kutlamalarına da ev sahipliği yapıyor.

- Anıtı, Türk tasarımcı Sinan Turaman tasarlamıştı

Bağımsızlık Anıtı, türk tasarımcı Sinan Turaman tarafından tasarlanmıştı. 60 metre yüksekliğindeki anıt, Türk şirketleri tarafından 64 günde, 100 hektarlık parkın tam merkezine inşa edilmişti.

Anıtta, ülkenin 5 önemli şehri Hive, Buhara, Semerkant, Tirmiz ve Taşkent'in tarihi yapılarındaki motif, desen ve unsurlar yer alıyor. Her detayında farklı bir yönlendirme ve kodlamayı içeren anıtı gören Özbekler, bu motiflerin hangi tarihi yapılardan alındığını rahatça bilebiliyor.

Turaman, Ankara'daki 15 Temmuz Şehitleri Anıtı, Yassıada Özgürlük ve Demokrasi Müzesi, Osmaniye'deki Şehitler Anıtı gibi eserleri de tasarlamıştı.