Nijeryalılar, komşu ülke Nijer'e yönelik olası askeri müdahaleden endişeli

ABUJA/İSTANBUL (AA) - ADAM ABU BASHAL/GÖKHAN KAVAK - Nijer'de askeri cuntanın 26 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum iktidarını devirerek yönetimi devralması hem bölgede hem de Afrika dışında büyük yankı uyandırırken Nijer'deki istikrarsızlığın devam etmesi ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğunun (ECOWAS) olası askeri müdahalesi, komşu ülke Nijerya'nın kuzeyinde güvenlik endişesi oluşturuyor.

Nijer'deki askeri cuntaya karşı çıkan liderlerin başında gelen Nijerya Devlet Başkanı Bola Ahmed Tinubu, ECOWAS çatısı altında askeri müdahale tehdidi de dahil bazı adımlar attı. ECOWAS, dün düzenlenen zirvede Nijer'de "anayasal düzenin tesisi için" üye ülkelerin savunma bakanlarına ihtiyat kuvvetlerini hazır hale getirmeleri ve konuşlandırmaları talimatı verdi.

Öte yandan Nijerya'nın kuzeyinden İslam alimi, eski devlet başkanı ve emir gibi kanaat önderleri de Nijer'deki cunta rejimiyle müzakereler yürütüyor. Nijer'e arabulucu olarak en fazla heyetin Nijerya'dan gitmesi de dikkati çekiyor.

Nijeryalı kanaat önderleri ve bölge uzmanları, AA muhabirine yaptıkları açıklamada, Nijer'deki siyasi istikrarsızlığın devam etmesi durumunda Nijerya'nın kuzeyindeki güvenlik sorunlarının daha da artabileceği uyarısında bulunuyor.

Nijerya İslami İşler Yüksek Konseyi ile birçok Müslüman ve Hristiyan cemaat de Nijer'e askeri müdahalenin Nijerya'nın güvenliğini olumsuz etkileyeceğini düşünüyor.

- Nijerya'nın güvenlik sorunları

Nijeryalı güvenlik uzmanı Kabiru Adamu, ülkesindeki güvenlik sorunlarına dikkati çekerek Nijerya'nın 10 yılı aşkın süredir terör ve silahlı çete üyeleriyle mücadele ettiğini belirtti.

Adamu, "Sahel'de var olan ve çoğu Nijer'de kesişen silah akış kanallarına bakmamız gerekiyor. Nijer'deki istikrarsızlık, silah akışının komşu ülke Nijerya'ya kaymasına neden olabilir. Öte yandan şu anda Nijerya'nın Nijer'e sınırı olan 7 eyaleti var ve mevcut iç güvenlik sorunları nedeniyle Nijer'de yaşayan çok sayıda Nijeryalı mültecimiz var. İstikrarsızlığın olduğu Nijer'den Nijerya'ya çok fazla göç yaşanabilir ve Nijerya bununla başa çıkamaz." değerlendirmesinde bulundu.

Nijer'de farklı ülkelerin askeri üssünün bulunduğunu dile getiren Adamu, "ABD ve Fransa gibi ülkelerin Nijer'deki üslerini kapatması durumunda istihbarat boşlukları oluşabileceğini ve bu durumun da bölge güvenliğini olumsuz etkileyebileceğini" kaydetti.

Adamu, Boko Haram ve ISWAP gibi terör örgütlerinin Nijerya ve Nijer'in bazı bölgelerini ele geçirerek kendi yönetimlerini kurmaya çalıştığına dikkati çekerek, "Terörle mücadeleye yönelik bölgesel çabalar büyük ölçüde Nijer'e odaklanmış durumda. Nijer, G5 Sahel Ortak Gücü ve Çok Uluslu Ortak Görev Gücü olmak üzere terörle mücadeleye yönelik bölgesel birliklerin üyesi. Cunta rejimi, Mali'deki darbe sonrasında olduğu gibi bu üyelikleri askıya alabilir ki bu da bölge olarak terörle mücadele kapasitemizin önemli ölçüde sekteye uğrayacağı ve bunun bedelini Nijerya'nın ödeyeceği anlamına geliyor." dedi.

- "Nijer'deki karışıklıklar Nijerya'yı da ilgilendiriyor"

Güvenlik ve istihbarat uzmanı Yahuza Ahmad Getso da Nijerya'nın yıllardır güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya olduğunu kaydederek, Nijer'deki duruma çözüm getirilmediği müddetçe bu sorunun daha da kötüleşeceği değerlendirmesinde bulundu.

Nijer'in Nijerya ile sınırlarını paylaştığına işaret eden Getso, "Nijer'deki karışıklıklar Nijerya'yı da ilgilendiriyor. Askeri darbenin bedelini sadece Nijerliler değil, Nijerya'nın kuzey bölgesindeki halk da ödeyecek." dedi.

Getso, Nijerya'nın kuzeyindeki halkın, Nijer'deki siyasi istikrarsızlığın oluşturabileceği güvenlik sorunları nedeniyle korku içinde yaşadığını ifade etti.

Nijerya'da Müslüman ve Hristiyan cemaatlerin birçoğu Nijer'e askeri müdahaleye karşı çıkıyor ve krizin çözüme kavuşturulmasını istiyor.

Nijerya merkezli Müslüman İzala Hareketince yapılan açıklamada, Nijer'de barış ve güvenliğin sağlanmasına destek olunması gerektiği vurgulandı. Nijerya Piskoposlar Birliği de Kaddafi rejimi sonrası Libya'yı örnek göstererek, Nijer'deki istikrarsızlık durumunun tüm bölgeyi olumsuz etkileyebileceği uyarısında bulundu.

- "Nijer ile Nijerya arasındaki yakınlık kardeşlik bağı"

Kano eyaletindeki Bayero Üniversitesinde Öğretim Üyesi ve Nijerya'nın tanınmış İslam alimlerinden Dr. Muhammad Sani Umar Rijiyar Lemo, Nijerya ile Nijer arasındaki bağın, komşuluğun ötesine geçtiğini belirterek, bu yakınlığın bir "kardeşlik bağı" olduğunu söyledi.

Nijerya'nın hem Nijer devleti hem de halkıyla kardeşlik ilişkilerini düşünmesi gerektiğini kaydeden Lemo, barışçıl diyalog yoluyla Nijer'deki darbeye karşı acil çözüm bulunmadığı müddetçe Sahel bölgesinde sayısız sosyoekonomik sıkıntılarla ve Nijerya'da güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya kalabileceklerini söyledi.

ECOWAS'a, Nijer ve bölge vatandaşları için herhangi bir kin ve insani sorun olmaksızın çalışabilecek barışçıl araçlar geliştirme çağrısı yapan Lemo, "Herkes, şiddet olaylarının, özellikle de şu anda çeşitli sonuçlara sebep olduğunu biliyor. Nasıl ve ne zaman biteceğini bilemeyeceğiz. Askeri müdahale olursa bunun bedelini Nijerliler dışında Nijeryalılar da ödeyecek." diye konuştu.

Lemo, Sahel bölgesinin neredeyse tamamında güvenlik sorunları ve çatışmaların olduğuna, bu nedenle Nijer'de bir diğerinin ortaya çıkmasının, bölgedeki insani krizi daha da artıracağına dikkati çekti.

Bölge liderlerinin Batı ya da eski sömürgeciler tarafından yönlendiriliyormuş gibi davranmamaları gerektiğini vurgulayan Lemo, "Demokratik düzenin yeniden tesis edilmesi uğruna barışımız zarar görmemelidir. Biz federal hükümete, Nijer'e karşı planlanan askeri harekatın iptal edilmesi çağrısında buluyoruz." ifadelerini kullandı.

- Nijeryalı kanaat önderleri Nijer krizi için devrede

Nijerya'nın kuzeydoğusunda 2009'da terör örgütü Boko Haram'ın ortaya çıkmasıyla başlayan güvenlik sorunları, ülkenin kuzeyine yayıldı.

Ülkedeki silahlı grupların yanı sıra silahlı çeteler, fidyeciler ve ayrılıkçı örgütler, güvenlik sorunlarını derinleştiriyor.

Boko Haram ve ISWAP gibi örgütlerle mücadele eden Nijerya, yaklaşık son 5 yıldır Nijer sınırındaki silahlı çetelerin saldırılarına maruz kalıyor.

ECOWAS'ın liderliğini yürüten ve Nijer ile en uzun sınıra sahip Nijerya, krizin çözüme kavuşmasını ve kendisini olumsuz etkilemesinin önüne geçmek istiyor.

Yıllardır güvenlik sorunlarıyla boğuşan Nijerya'nın kuzeyinden dini liderler, kanaat önderleri ve eski devlet başkanları, siyasi istikrarın çözümü için Nijer'de birçok görüşme yaptı.

Nijerya İslami İşler Yüksek Konseyi Genel Başkanı (NSCIA) ve Sokoto Sultanı Sa'ad Abubakar, Nijerya'nın eski devlet başkanlarından General Abdulsalami Abubakar ve Nijerya'nın Kano eyaletinin 14. Emiri Sanusi Lamido Sanusi, Nijer'deki cunta rejimiyle krizin çözümüne yönelik müzakereler yürüten Nijeryalılar arasında yer aldı.