Kutup meraklıları "tek tıkla" bölgeyle ilgili bilimsel bilgilere erişebilecek

ŞEBNEM COŞKUN - Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Bilim ve Toplum Başkanlığı (BİTO) ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) koordinasyonunda hazırlanan ve kutup bilimlerine dair bilgilere hızla ulaşılmasını sağlayacak "web ansiklopedisi" erişime açıldı.

TÜBİTAK BİTO ve TÜBİTAK MAM KARE işbirliğiyle hayata geçirilen "Kutup Bilimleri Ansiklopedisi", güncellenen web ansiklopedisi biçimiyle internet sayfasına taşındı.

Yeni bilgilerle güncellenebilecek ansiklopedi, bu yönüyle "yaşayan ansiklopedi" özelliği taşıyor.

- Ansiklopedi 60 yazar tarafından 567 madde halinde hazırlandı

Kutup Bilimleri Ansiklopedisinin baş editörü TÜBİTAK MAM Başkanı ve TÜBİTAK MAM KARE Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy, ansiklopedinin hazırlanma amacı ve internet ortamında yayınlanma sürecine ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Prof. Dr. Özsoy, Antarktika ve Arktik ile ilgili farklı bilim dallarında temel bilgileri içeren ansiklopedinin 60 yazar tarafından yaklaşık 300 bin kelimeden oluşan 567 madde halinde hazırlandığını anlattı.

Ansiklopedinin farklı kategorilerden oluştuğunu belirten Özsoy, "Kutup bilimleri ansiklopedisinin, fiziki bilimler, sosyal ve beşeri bilimler, yer bilimleri ve yaşam bilimlerini kapsayan farklı bölümlerden oluşması çok kıymetliydi. Bizim sahadaki çalışmalarımız da yine aynı kategorilerde gerçekleşiyor. Yaşayan ansiklopedimizde bu bölümlerin teknik anlamda hem birbirinden ayrılması hem de bütün geniş yelpazede tamamlayıcı etki göstergesi bizim için çok değerliydi." diye konuştu.

- "Kutup seferlerinde bilim insanlarının kıymetli bilimsel çıktıları oluyor"

Burcu Özsoy, 2017'de Antarktika'ya düzenledikleri ilk seferle "Ulusal Kutup Bilim Seferleri"nin resmi sürecinin başladığına işaret ederek, seferlerde bilim insanlarının çok kıymetli bilimsel çıktılarının olduğunu söyledi.

Hem Arktik'te hem Antarktika'da bilimsel olarak yapılacak çalışmaların sahada hayata geçirilme süreçlerinin işin en zor kısmı olduğuna dikkati çeken Özsoy, şöyle devam etti:

"Arktik bir okyanus, Antarktika bir kara parçası. Bu iki bölgede seferlerin düzenlenme süreçleri birbirlerinden çok büyük farklılıklar gösteriyor. Arktik'te okyanus üzerindeki çalışmalar, Antarktika'da ise okyanus, karasal alan ve atmosferik çalışmalar çok geniş yelpazede hayata geçiriliyor. Türkiye'ye döndükten sonra da belirli bir sürenin sonunda bilimsel yayınlara dönme evreleri söz konusu. Bilimsel yayınların hazırlanmaları zorlu süreçler."

- "Yabancı terimleri nasıl Türkçe ifade ederiz?' fikriyatından yola çıkıldı"

Bu ansiklopedilerin hayata geçirilmesindeki fikrin nasıl oluştuğuna dair bilgi veren Özsoy, kutuplara düzenledikleri ilk seferden beri, bu konudaki eski yayınların yabancı dilde olmasından ve teknik terimlerin Türkçe olacak yayınlarda karşılığını bulmada zorlandıklarından bahsetti.

Prof. Dr. Burcu Özsoy, sözlerini şöyle tamamladı:

"Ansiklopedi ve sözlük, 2017'de ilk kutup çalışmamızdan itibaren 'Yabancı terimleri nasıl Türkçe ifade ederiz?' şeklinde planladığımız bir çalışmaydı. Başta kendi çalıştığım bilimle ilgili konularda da zorluk yaşamıştım. Derslerimde, kaptanlara denizcilikle ilgili terimleri anlatırken, özellikle deniz buzlarıyla buzulların ve karasal buzulların ayrımı söz konusu olduğunda teknik terimlerde zorlanmaktaydım. Tabii ki genel uluslararası yapıya hakim olmak için İngilizce terimleri kullanmak isteriz ama 'sea ice' dediğimizde 'deniz buzu' kavramı ve deniz buzunun kendi içindeki değişkenlerini değiştirmek de başta bir bilim insanı olarak benim en büyük isteklerimden biriydi."