Katalonya kuraklık sorununa çözüm için "kırmızı alarma" geçmeye hazırlanıyor

ŞENHAN BOLELLİ - Kuraklık sorununun Avrupa'da en yoğun görüldüğü ülkelerden biri olan İspanya'da Eylül 2021'den bu yana "Kuraklık Özel Planı" uygulamaya başlayan Katalonya Özerk Yönetimi yağış eksikliğinden dolayı "kırmızı alarma" geçmeye hazırlanıyor.

Katalonya bölgesindeki kuraklık, Sant Roma de Sau kasabasındaki gölet sularının çekilmesiyle yıllar sonra gün yüzüne çıkan tarihi manastırla ya da 70 bin hektarlık tarım arazisine su veren 161 yıllık Urgell kanallarının vanalarını kapattırmasıyla medyatikleştirilse de gerçekte bu sorun çok daha büyük seviyelerde bulunuyor.

İstatistiklere göre, güvenilir verilerin toplanmaya başlandığı 1915 yılından bu yana tarihinin en uzun kuraklık dönemini geçiren Katalonya son 39 aydır (2020 sonbaharından itibaren) normalin çok altında yağış alıyor.

Bundan önce 2008 yılında 18 aylık bir kuraklık sorunu yaşayan Katalonya'da özerk hükümet ve kurumlar, 2020'den itibaren başlayan ve iklim değişikliğinin etkisiyle büyüyen bu sorunun artık kalıcı olacağı görüşünde birleşip, sürekliliği olan çözüm yolları bulmaya çalışıyor.

Katalonya Özerk Yönetimi'nin hazırladığı rapora göre, bölgedeki barajları besleyen La Muga, El Ter ve El Llobregat nehirlerinde 2020 ila 2023'teki su kaybı rekor seviyeye ulaştı.

- Normale dönmek için 9 ay aralıksız yağmur yağmalı

Uzmanlar, durumun önemini göstermek için raporda da belirtildiği gibi "normale dönmek için 9 ay aralıksız yağmur yağması" gerektiğini vurguluyor.

Kuraklık, Katalonya'nın coğrafi olarak yarısına denk gelen özellikle Barselona, Girona, Tarragona kentlerini ve onlara yakın ilçeleri etkiliyor.

Mevcut durumda, 147 bin kişinin yaşadığı 36 belediyede uygulanan acil durumun, yağış eksikliğinin devam etmesi halinde, ocak ayı sonunda yaklaşık 6 milyon kişiyi etkileyecek şekilde genişletilmesi planlanıyor.

Yürürlükteki plan gereği, "ikaz", "olağanüstü durum", "acil durum öncesi" adlarıyla zaten kademeli olarak birçok yerde uygulanan su tasarrufları "acil durum" ile daha da artırılacak.

Katalonya'da şu anda 5,9 milyon kişiyi kapsayacak şekilde uygulanan "acil durum öncesi" programda öngörülen, kişi başına günlük en fazla 210 litre olan su tüketimi "acil durum" ile 200 litreye indirilecek.

Kırmızı alarm olarak adlandırılabilecek "acil durumun" Katalan halkının yaşamındaki ilk etkisi ise hem kamu hem de özel spor tesislerindeki soyunma odaları ve duşların kapatılması olarak görülecek.

Acil durumun yürürlüğe girmesiyle en büyük olumsuzluk tarım ve hayvancılık sektörlerinde görülecek.

Tarımda yüzde 40, hayvancılıkta yüzde 30 ve endüstride yüzde 15 düzeyinde su kullanımı kesintilerinin zaten bir süredir uygulandığı Katalonya'da, acil durum halinde bu oranlar tarımda yüzde 80, hayvancılıkta yüzde 50 ve endüstride yüzde 25'e kadar çıkartılacak.

Kuraklık Özel Planı'nın uygulanmaya başlandığı Eylül 2021'den bu yana belediyelere ve tedarikçi şirketlere 110 milyon avro, zarar gören çiftçilere de 160 milyon avroluk yardımlar yapan Katalonya özerk hükümetinin, acil duruma geçilmesiyle bu yardımlarını artırması bekleniyor.

Katalonya'da 550 arıtma tesisi ağı aracılığıyla yılda 70 hektometre küpten fazla atık su arıtılırken, 150 milyon avroluk bir yatırım ile bunun 2033'te 150 hektometre küpe çıkarılması hedefleniyor.

- "Artık bir damla suyu bile boşa harcayamayız"

AA muhabirine açıklama yapan Katalonya özerk hükümeti İklim Değişikliği, Gıda ve Kırsal Yaşam Bakanı David Mascort, şu anda barajlardaki doluluk oranının yüzde 16,6 olduğunu ve bunun yüzde 16'ya gerilemesi halinde acil duruma geçileceğini söyledi.

Mascort, "Kuraklık sorunu 39 aydır sürüyor. Artık bir damla suyu bile boşa harcayamayız. Su sonsuz bir kaynaktır mantığından su tükenebilir bir kaynak mantığına geçmeliyiz. Kalıcı kuraklık ile yaşamayı, önlemleri buna göre almayı bilmeliyiz." şeklinde konuştu.

Tasarruf, yeni kaynaklar ve yeni teknolojilerle suyun şimdiye kadar alışılagelmiş kullanım şeklini değiştirmek zorunda oldukları dile getiren Mascort, "suyun çok ucuz bir kaynak olmadığının" artık zihinlere yerleşmesi gerektiğini vurguladı.

"10 ay daha yağmur yağmasın Katalonya'da tüm şirketler kepenk kapatır. Ben aşırı yağış istemiyorum. Normal yağış olsun yeter." diyen Mascort, acil durum planını uygularken bölge ekonomisine olan zararı en aza indirmenin yollarını aradıklarını kaydetti.

- Barselona'ya gemi ile su taşınması projesi

Barselona'da geçen yıllarda görülen gemiyle su taşınmasının "her türlü olasılığa karşı hazırlıklı olmak için" gündemde olduğunu belirten Katalonya özerk hükümet yetkilisi, her şeye rağmen bunun bir çözüm olamayacağının altını çizdi.

Mascrot, "Gemi ile su taşınması, hastane veya gıda fabrikaları gibi yerlerde kritik durumlar için kullanılabilir ama asla bir çözüm olamaz. Gemi bulmak ve su taşıtmak zaten başlı başına zor iş. Ayrıca bir gemi en fazla 20-30 bin metreküp su alıyor. Barselona'nın günlük toplam su tüketimi sadece bunun 10 katı." dedi.

- Katalonya'da 2022 ve 2023'te ortalamanın 2,5 derece üzerinde sıcaklık ölçüldü

Katalonya Meteoroloji Enstitüsü Direktörü Sarai Sarroca da "2020'den bu yana iyi yağış yok. En sıcak iki yılı geride bıraktığımız 2022 ve 2023'te ortalamanın 2,5 derece üzerinde sıcaklık tespit edildi. Kısa ve orta vadede değişecek bir durum yok. Kuraklık alışılmışın çok üzerinde ve kalıcı önlemler almalıyız." değerlendirmesinde bulundu.

İklim değişikliğinin küresel bir sorun olduğunu, meteoroloji tahminlerinin bile daha zorlaştığını söyleyen Sarroca, hava durumu analizlerinin artık daha ayrıntılı yapıldığını ifade etti.

Katalonya Su Ajansı Direktörü Samuel Reyes de kuraklıkta iniş ve çıkışların çok hızlı ve ani olduğunu, tahminlerin yapılamadığını, Katalonya'daki barajların doluluk oranının mevsim normallerinin yarısında bulunduğunu kaydetti.

- Turistlere yönelik "Konaklama sırasında su tasarrufu yapın" kampanyası

Bu arada yılda yaklaşık 18 milyon turist ağırlayan Katalonya'da otellerde kullanılan veya kruvaziyerlerin aldığı sular da zaman zaman yerel basında polemik konusu yapılıyor.

Katalonya'daki yerel yönetimler turizme gölge düşürecek herhangi bir önlemden kaçınsa da otellere ve kentteki önemli yerlere "Konaklama sırasında su tasarrufu yapın", "Kuraklık acil durumu", "Su israfına dur" gibi yazılar asarak kampanyalar yürütüyor.