İsrail'in durdurmayı vadettiği yasa dışı yerleşim faaliyetleri 2012'den beri en yüksek seviyede

ABDURRAUF ARNAUT - İsrail hükümetinin yılbaşından bu yana Filistin topraklarındaki yasa dışı Yahudi yerleşim inşaatlarını en az iki kez durdurma sözü verdiği dönemde yerleşim faaliyetleri son 10 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

İsrail'de Binyamin Netanyahu liderliğindeki hükümet, geçen yılın son günlerinde göreve gelmesinin ardından 2012'den beri kaydedilen en büyük yerleşim faaliyetini başlattı.

Yerleşim karşıtı İsrailli sivil toplum kuruluşu Peace Now (Şimdi Barış) verilerine göre, hükümet, yılbaşından bu yana işgal altındaki Batı Şeria'da 12 bin 855 konutluk yerleşim planını onayladı.

İsrail hükümeti, bu süreçte Yahudi yerleşimcilere 1289 yeni konut inşası için ihale açtı ve yılbaşından bu yana Batı Şeria'da yerleşim birimleri kapsamında inşa edilen konut sayısını da 14 bin 44'e çıkardı.

- İsrail, iki uluslararası toplantıda verdiği sözü tutmadı

İsrail, Ürdün'ün Akabe kentinde 26 Şubat'ta Filistin, Ürdün, ABD ve Mısır'ın da katılımıyla düzenlenen Akabe Güvenlik Toplantısı sonrasında yerleşim faaliyetlerini durdurmayı taahhüt etti ancak kısa süre sonra bundan vazgeçtiğini açıkladı.

İsrail-Filistin geriliminin azaltılması amacıyla Akabe'dekinin devamı niteliğinde diğer bir toplantı 19 Mart'ta Mısır'ın Şarm eş-Şeyh kentinde düzenlendi.

Mısır, Filistin, İsrail, Ürdün ve ABD'den üst düzey siyasi ve güvenlik yetkililerinin katıldığı toplantının kapanış bildirisinde İsrail, 4 ay boyunca yeni yerleşim birimi inşasını tartışmaya açmama ve 6 ay boyunca kaçak yerleşim birimlerine onay vermeme yükümlülüğünü yineledi.

Ancak İsrail'in yerleşim birimi faaliyetlerini belirli bir süre de olsa durdurma sözünün pratikte bir karşılığı olmadığı gibi 2023'ün ilk yarısında onay verilen yeni konut inşası sayısında ciddi artış gözlendi.

- Yerleşim birimleri iki devletli çözümü erişilmesi zor hale getiriyor

Yerleşim birimi faaliyetlerinde uzman Halil et-Tüfekci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yasa dışı Yahudi yerleşim birimi faaliyetlerinin devam ettiğini söyledi.

Yeni yerleşimler kurulduğunun altını çizen Tüfekci, "Yerleşim birimleri hiçbir şekilde durdurulmadı. Batı Şeria'ya gittiğinizde İsrail buldozerlerinin gece gündüz çalıştığına şahit olursunuz." dedi.

Tüfekci, işgal altındaki Batı Şeria'da uluslararası ve yerel koşullar istismar edilerek sahada bir oldubittinin dikte edildiğini belirtti.

Batı Şeria'da yayılmış durumdaki yerleşim birimlerinin İsrail ile sınır bir Filistin devleti kurulmasını imkansız hale getirdiğinin altını çizen Tüfekci, "Filistin devleti meselesi İsrail’in vizyonunda yer almıyor. Öyle ki, İsrail tarafı her zaman başka bir yerdeki Filistin devletinden bahsediyor." ifadelerini kullandı.

Yerleşimcilerin yol açtığı sorunların da iki devletli çözümü zorlaştırdığını kaydeden Tüfekci, bu yıl Batı Şeria'daki yerleşimci sayısının 506 bine, Doğu Kudüs’te de 230 bine çıktığını söyledi.

Tüfekci, "Yerleşimcilerin tahliye edilmesi, Yahudiler açısından etnik temizlik olarak değerlendirilmekte. Bu yüzden uygulanması imkansız bir hale geldi." yorumunu yaptı.

Doğu Kudüs'teki yerleşim faaliyetlerine dikkati çeken Tüfekci, "Tüm İsrailli siyasi partiler arasında Kudüs’ün İsrail'in başkenti olduğu hususunda bir fikir birliği mevcut." diye konuştu.

Mevcut yerleşim birimlerinin genişletildiğini, yeni yerleşimler kurulduğunu ve bakanlıkların bu yerler için tünel, köprü ve hafif raylı sistemler gibi kamu hizmeti sağladığını aktaran Tüfekci, şöyle devam etti:

"Burada olan şey, Doğu ve Batı Kudüs'ün birleştirilme süreci. İsrail tarafı iki temel noktaya odaklanmış durumda; Kudüs'ün bölünmez olduğu ve Büyük Kudüs'ün İsrail'in başkenti olduğu."

Yasa dışı yerleşim birimlerinin inşası Netanyahu hükümetinin öncelikleri arasında yer alırken yerleşim birimlerinin kurulması için planlama yetkileri, kendisi de bir yerleşimci olan aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich'e verildi.

Hükümetin, bu kararı yeni yerleşim birimlerinin inşası için gerekli izinleri alma sürecini "önemli ölçüde kısaltma" şeklinde duyurması, hükümetin yerleşim birimlerini genişletme politikasını yansıtıyor.

- "Yerleşim hareketliliği inanılmaz bir hızla devam ediyor"

Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerinden sorumlu İsrail ordusuna bağlı Sivil İşler İdaresi Yüksek Planlama Konseyi, yıl içinde 3 kez toplanarak 12 bin 855 yeni konut inşasını onayladı.

İsrailli sivil toplum kuruluşu Peace Now verileri, bu planlardan en büyük ikisinin Doğu Kudüs'te 1475 konutu içeren Mealiye Adumim yerleşim bölgesi ve Ramallah'ın kuzey doğusunda 1081 konutluk İli yerleşim bölgesi olduğuna işaret ediyor.

İsrail yönetimi ayrıca Batı Şeria'nın merkezindeki Kochav Yaakov yerleşim bölgesinde 627 konut, Batı Kudüs'teki Cefat Zeif'te de 559 konut inşa edilmesi kararı aldı.

Batı Şeria'da mevcut yerleşimlerdeki genişlemelere ek olarak Nablus yakınlarındaki Elkana yerleşiminde 350, Batı Şeria'nın güneyindeki El-Halil'de yer alan Kiryat Arba yerleşiminde 374 ve Batı Şeria'nın kuzeyindeki Kedumim yerleşiminde 380 konut inşa edilmesine karar verildi.

Peace Now, buna göre, 2023'ün ilk yarısında Batı Şeria'da onaylanan yerleşim projelerinin 2012 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştığını aktardı.

Peace Now verilerine göre İsrail hükümeti, 2012'de 7 bin 325, 2013'te 5 bin 749, 2014'te 2 bin 472, 2015'te 1245, 2016'da 2 bin 292 ve 2017'da 6 bin 742, 2018'de 5 bin 618, 2019'da 8 bin 457, 2020'de 12 bin 159, 2021'de 3 bin 645 ve 2022'de 4 bin 427 konutluk yerleşim birimine onay vermişti.

Kudüs meseleleriyle ilgilenen İsrailli sivil toplum kuruluşu Ir Amim de son raporunda, "Doğu Kudüs'te (yasa dışı Yahudi) yerleşim hareketliliği inanılmaz bir hızla devam ediyor." ifadelerine yer verdi.