İran'da tutuklu 5 ABD vatandaşı ev hapsine alındı

NEW YORK/ANKARA (AA) - İran'da tutuklu bulunan 5 ABD vatandaşı hapishaneden çıkarılarak ev hapsine alınırken ABD ve İran'ın, tutuklu takası ve Tahran'ın Güney Kore'de dondurulan 6 milyar dolarının serbest bırakılmasıyla ilgili anlaştığı iddia ediliyor.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson, yazılı açıklamasında, ABD'nin, İran'ın haksız yere tutukladığını iddia ettiği 5 ABD'liyi hapisten çıkarıp ev hapsine aldığına dair teyit aldıklarını belirtti.

"Bu ümit verici bir adım olsa da söz konusu ABD vatandaşları Siamak Namazi, Murad Tahbaz, İmad Şarki ve şu anda isimlerinin gizli kalmasını isteyen 2 ABD'li ilk etapta asla tutuklanmamalıydı." diyen Watson, durumu yakından takip etmeye ve bu konuda çalışmaya devam edeceklerini kaydetti.

Watson, tutukluların tamamen serbest bırakılması için müzakerelerin sürdüğünü ve sürecin hassas olduğunu vurguladı.

- ABD ve İran medyası iki ülkenin tutuklu takası yapacağını duyurdu

Amerikan basınında yer alan bazı haberlere göre, ABD ve İran, ABD'de tutuklanan birkaç İran vatandaşıyla İran'da tutuklu 5 ABD'linin takası ve İran'ın 6 milyar dolarlık bloke edilen petrol gelirine erişimi konusunda anlaştı.

Kaynaklara göre, İran'ın Güney Kore'deki yaklaşık 6 milyar dolarlık varlığı Katar Merkez Bankasındaki bir hesaba aktarılacak.

Hesabın, Katar hükümetince kontrol edileceği ve İran'ın yalnızca ilaç ve gıda gibi insani yardım malzemeleri için satıcılara ödeme yapmak üzere paraya erişebileceği belirtiliyor.

- "Para aktarılana kadar mahkumlar serbest bırakılmayacak"

İran'ın yarı resmi Tesnim Haber Ajansı da konuyla ilgili kaynaklara dayandırdığı haberde, Tahran-Washington arasındaki tutuklu takasını doğruladı. Tesnim, İran'daki 4 Amerikan vatandaşının serbest bırakılacağını ve buna karşılık ABD'de tutuklu bulunan en az 4 İran vatandaşının tahliye edilerek ülkelerine döneceğini yazdı.

Haberde, İran'ın Güney Kore'de tutulan ve 6 milyar dolar olduğu belirtilen döviz kaynaklarının tamamı Katar'daki bir hesaba aktarılana kadar ev hapsine alınan Amerikalı mahkumların serbest bırakılmayacağı kaydedildi.

- Birkaç hafta sonra serbest bırakılabilirler

İran'da casusluk iddiasıyla tutuklanan ABD vatandaşı Siamak Namazi'nin avukatı Jared Genser, Amerikan basınına yaptığı açıklamada, başkent Tahran'daki Evin Hapishanesi'nde tutuklu bulunan 4 ABD vatandaşının hapishaneden çıkarılarak, ev hapsine alındığını duyurmuştu.

Genser, tutukluların ev hapsine alınmasının önemli bir gelişme olduğu değerlendirmesinde bulunarak, bunun tutukluların tamamen serbest bırakılması yönündeki ilk adım olacağını umduğunu söylemişti.

Diğer yandan söz konusu ABD vatandaşlarının İran'dan fiilen çıkana kadar özgürlükleri konusunda "aşırı iyimser" olmamak gerektiği uyarısını yapan Genser, "Buradan sonra ne olacağına dair hiçbir garanti yok." mesajını vermişti.

Hapishaneden çıkarılan tutukluların, İranlı yetkililerin gözetiminde birkaç hafta otelde tutulacağı ve ardından serbest bırakılacağı ifade ediliyor.

İsmi açıklanmayan bir kadın tutuklu ise daha önceden ev hapsine alınmıştı.

- İran "casusluk" iddiasıyla tutuklamıştı

İran'a yaptığı bir iş seyahati sırasında 2015'te gözaltına alındığı ifade edilen İran-ABD vatandaşı Namazi, "düşman bir devletle ilişkileri" nedeniyle suçlanmıştı.

Yine bir iş insanı ve çevreci olduğu kaydedilen Şarki ise 2018'de tutuklanmıştı.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Namazi, Şarki ve Tahbaz'ın haksız yere tutuklandığını savunuyor.

- İran Dışişleri Bakanı tutuklu takası yapmaya hazır olduklarını açıklamıştı

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, 8 Ağustos'ta ABD ile herhangi bir ön şart olmadan tutuklu takası yapmaya hazır olduklarını söylemişti.

Tutuklu takasına "insani bir mesele" olarak baktıklarını belirten Abdullahiyan, "Sayı önemli değil ancak Umman ve Katar aracılığıyla aylardır (İran ve ABD arasında) mesaj alışverişi yapılıyor. Biz bu konuda hiçbir ön şart gözetmiyoruz. Aracı taraflara bu konuda mutabık kalınan çerçevede esir takası yapacağımızı duyurduk." demişti.

- İki ülkede de tutuklu vatandaşlar var

ABD'de bazı İran vatandaşları "yaptırımları ihlal etmek" suçlamasıyla, İran'da 5 Amerikan vatandaşı "casusluk" iddiasıyla tutuklu bulunuyor.

İki ülke arasında daha önce tutuklu takası yapılmış, son olarak İran'da tutuklu eski ABD askeri ile ABD'de tutuklu İranlı bilim insanı, Haziran 2020'de eş zamanlı serbest bırakılmıştı.

Ekim 2020'de yine casusluk suçlamasıyla 10 yıl hapse mahkum edilen Namazi'nin babası 85 yaşındaki İran-ABD vatandaşı Muhammed Bakır Namazi, "insani nedenlerle" serbest bırakılarak ülkeden ayrılmıştı.

İran ve ABD, uzun süredir Umman ve Katar'ın aracılığında tutuklu takası konusunda müzakere yürütüyordu.