Irak'ın siyasi ve toplumsal belleği "Harac Çarşısı"

HAYDAR KARAALP - Irak'ın başkenti Bağdat'ta Osmanlı döneminden kalan Harac Çarşısı ülkenin eski ve modern tarihine ışık tutuyor.

Başkentin merkezindeki El-Meydan bölgesinde bulunan tarihi çarşı, antika ve eski eşyaların satıldığı dükkanlarla dolu kadim Bağdat'ın en önemli pazarlarından biri.

Çarşının yapım tarihi Osmanlı dönemine kadar uzanıyor. Osmanlı Valisi Nazım Paşa tarafından yaptırılan ve Halil Paşa Caddesi üzerinde bulunan çarşı adını Arapça "kaos" veya "gürültü" anlamına gelen "Harac" kelimesinden alıyor.

Çarşıda kralların, siyasilerin ve ünlü şahsiyetlerin resimlerinin bulunduğu dükkanlar göze çarpıyor.

Irak'ın modern tarihine de ışık tutan Harac Çarşısı, adeta ülkenin toplumsal ve siyasal belleğinin korunduğu bir yer olma özelliğini taşıyor.

Nadide tespih ve yüzüklerin satıldığı, boncuk ve çeşitli değerli taşlardan yüzük imalatının yapıldığı, kadim Bağdat'ı yansıtan tarihi Harac Çarşısı özellikle cuma günleri insanların en çok uğradığı yerlerden biri.

Harac Çarşısı'nda bir de eski fotoğraf ve gazete koleksiyoncusu bulunuyor. Bu küçük dükkanda, Irak'ın modern tarihinde rol oynayan önemli şahsiyetler ve olaylara ait gazete kupürleri ve fotoğraflar yer alıyor.

Irak'taki tarihi çarşıların büyük bir kısmı yok olurken çağın getirdiği değişime direnen Harac Çarşısı, birçok olayın tanığı olarak varlığını sürdürüyor.

- 61 yılıdır ikinci el kıyafetleri tamir ediyor

AA muhabirine konuşan çarşı esnafından 81 yaşındaki Ebu Kasım, 61 yıldır burada olduğunu söyledi.

Harac Çarşısı'nın bir köşesinde ikinci el kıyafetlerle dolup taşan küçük dükkanında terzilik yapan Ebu Kasım, yırtıkları bulunan kıyafetleri onararak müşterilerine sunduğunu dile getirdi.

Dükkanını ilerleyen yaşı dolayısıyla 07.00-13.00 saatlerinde açabilen Ebu Kasım, "Yıllardır ikinci el kıyafetleri satın alıyorum. Sonrasında onların arasında uzun olanları kısaltıyorum, yırtık varsa onarıyorum. Müşterilerin isteğine göre çalışıyorum." dedi.

- Osmanlı kışlası buradaydı, askeri geçit törenleri de burada yapılırdı

Harac Çarşısı'ndaki tespih ustalarından Kerim Hasan, çarşının tarihine dikkati çekerek,"Burası Osmanlı döneminden kaldı, dönemin Irak hükümeti de buradaydı. (Osmanlıya ait) Kışla burada bulunuyordu. O dönem Kral da askeri geçit törenlerini burada yapardı." dedi.

Çarşıdaki tarihi Mudallel Kafe'nin sahibi Hüseyin Zahir ise çarşının bulunduğu Meydan bölgesinin Osmanlı döneminde kurulduğunu söyledi.

Burada o zamanlar binicilik eğitimi verildiğini dile getiren Zahir, şöyle konuştu:

"Harac Çarşısı'na antika eşyaların bulunması sebebiyle bu isim verildi. Burada seyyar satıcılar da çoktu ve yaşanan kalabalık ve gürültüden dolayı çarşıya (Arapça kaos, gürültü anlamına gelen) 'Harac' denildi."

Çarşı esnafından Ziya Ebu Mustafa ise "Bu çarşı öncelikle tespih ve yüzük imalatında uzmanlaşmış ustaların olduğu bir yer. Bizler de zümrüt, Yemen oniksi ve akik taşı gibi büyük taşları alıp (yüzük ve kolye için) hazırlıyoruz."