GRAFİKLİ - Akdeniz'de deniz suyunun aşırı ısınması "medicane"i tetikliyor

HALİL FİDAN - Bakırçay Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Şermin Tağıl, deniz suyunun aşırı ısınmasının "medicane" adı verilen tropikal benzeri fırtınaların oluşum frekansını artırdığını söyledi.

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Uzmanı Tağıl, AA muhabirine, son dönemde yaşanan aşırı sıcaklar, kuraklık, şiddetli yağış, sel ve fırtına gibi beklenmedik ve mevsimsel olmayan aşırı hava olaylarının, küresel iklim değişikliğinin belirgin özellikleri arasında yer aldığını söyledi.

Küresel değişimlere bağlı olarak deniz ısı dalgalarının son yıllarda daha sık ve yoğun hale geldiğini aktaran Tağıl, bu yıl temmuz ve ağustos aylarında hava sıcaklıklarının rekor seviyelere çıktığına dikkat çekti.

Tağıl, bu durumun özellikle Akdeniz'de deniz yüzey sularının ciddi şekilde ısınmasına neden olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti:

"Türkiye, tüm yaz boyunca normalin üstünde sıcaklarda seyreden, Akdeniz sularında biriken ısıyı potansiyel olarak kasırgalar halinde saldığı sonbahar ve kış aylarında hissedecektir. Çünkü daha sıcak sular daha fazla enerji sağlayarak daha güçlü fırtınalara ve daha hızlı yoğunlaşmaya neden olmaktadır. 2023 yılında daha sıcak olan Akdeniz deniz yüzey sıcaklığı, kasırga aktivitelerini artırabilir. Akdeniz, Türkiye için de bir ısı ve nem kaynağı olduğundan, deniz tarafından salınan ısı şiddetli yağmurları da tetikleyebilir. Bu, kasırga, aşırı yağış ve sel riskini artırabilir. Bu olası tehlikelere karşı önlem alınması ve iklim değişikliğiyle mücadele çabalarının artırılması gereklidir."

Normalde Akdeniz'de tropik benzeri kasırgaların nadir görüldüğünü anlatan Tağıl, bu ve benzer siklonların popüler adlarının "medicane" ve "Akdeniz kasırgası" olduğunu ifade etti.

Orta ve Doğu Akdeniz'de artan deniz suyu sıcaklık eğiliminin medicane oluşumunun Batı Akdeniz'den İyon Denizi'ne ve Doğu Akdeniz'e kayma olasılığını artırabileceğine işaret eden Tağıl, bu bölgede oluşabilecek medicanelerin İtalya, Yunanistan ve Türkiye'nin batısını etkileyebileceğinin altını çizdi.

- "Akdeniz'deki kasırgalar Türkiye'yi de etkiliyor"

Son yıllarda Türkiye'yi daha fazla etkilemeye başlayan bu fırtınaların sayısının arttığına değinen Tağıl, şunları kaydetti:

"Uydu verileri incelendiğinde, deniz suyu sıcaklık anomalilerinin doğuya doğru kaydığını gözlemliyoruz. Bu kayma, Türkiye'yi daha fazla etkileyebilecek olan ve 'medicane' olarak adlandırılan tropikal benzeri fırtınaların oluşma olasılığını artırabilir. Özellikle Libya'nın kuzeyi, Yunanistan, Ege Denizi ve Doğu Akdeniz'de sıcaklık anomalilerinin yüksek olduğu görülüyor. Bu durum, önümüzdeki zaman diliminde Akdeniz kasırgalarının Türkiye'yi de etkileyebileceği şeklinde yorumlanabilir. Son yıllarda Türkiye'nin bu tür fırtınalarla karşı karşıya kaldığını göz önüne alırsak, bu konuda ciddi bir endişe oluşmaktadır."

Medicanelerin sadece Akdeniz'de değil, Karadeniz'de de tehdit oluşturabileceği konusunda uyarıda bulunan Tağıl, deniz suyu sıcaklıklarındaki artış nedeniyle fırtına ve yağışla ilgili daha dikkatli olunması gerektiğini belirtti.

Prof. Dr. Tağıl, Karadeniz yüzey sularının ısınma trendinin Akdeniz'den daha yüksek olduğunu hatırlattı.

- Yunanistan'daki yağışlar

Özellikle yaz aylarında gözlenen Orta ve Doğu Akdeniz havzasında deniz suyu sıcaklıklarındaki anomalinin endişe verici boyutlarda devam ettiğini dile getiren Tağıl, "Copernicus uydu verilerine göre, deniz yüzeyi sıcaklık anomalisi, özellikle Orta ve Doğu Akdeniz havzasında devam ediyor. Bu durum, bu hafta Orta Akdeniz'de 'Daniel' adı verilen medicane olayını tetikledi. Bu meteorolojik olayın Yunanistan, Sicilya Adası, İtalya ve Malta gibi bölgelerde şiddetli rüzgarlar ve sel tehditlerine neden olduğunu görüyoruz. Ancak bu etkiler sadece bu bölgelerle sınırlı kalmayabilir. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün 500 hPa haritası incelendiğinde, Yunanistan'ın batısında gelişen alçak basınç şartlarının Batı Anadolu'yu da etkisi altına aldığı gözlemlenmektedir." değerlendirmesinde bulundu.

- Akdeniz'de deniz suyu sıcaklığında yeni rekor

Deniz suyundaki ısınma ve soğuma iklim değişikliğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Deniz suyu sıcaklığı artışı özellikle, Akdeniz'de dikkati çekiyor. Akdeniz'de 26 Temmuz 2023'te kaydedilen 28,71 derecelik deniz yüzeyi sıcaklığı, 28 Ağustos 2003'teki rekor sıcaklık değeri olan 28,25 dereceyi geride bıraktı.

Türkiye'de bazı noktalarda son 5 yıl temmuz ayı ortalama deniz suyu sıcaklıkları şöyle ölçüldü: