ECOWAS'ın Nijer'e askeri müdahale tehdidi bölgedeki tansiyonu artırdı

TUFAN AKTAŞ - Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğunun (ECOWAS), krizlere müdahale için kurduğu ihtiyat kuvvetlerini, darbenin yaşandığı Nijer'e olası bir operasyon için gönderme tehdidi, bölgedeki tansiyonu daha da yükseltti.

Afrika'nın batısındaki krizlere müdahale için kurulan ve merkezi Nijerya'nın başkenti Abuja'da bulunan ECOWAS İhtiyat Kuvvetlerinin (ESF), Nijer'deki darbe yönetiminin son bulması için adım atabileceği açıklanırken, birliğin askeri kapasitesinin bunun için yeterli olup olmadığı tartışma konusu oldu.

2017'de Gambiya'ya asker sokarak yönetimi bırakmak istemeyen Yahya Jammeh'i indiren ECOWAS'ın benzer bir operasyonu Nijer'de yapabilecek hazır kuvveti bulunmuyor.

2003'te Fildişi Sahili ve Liberya, 2012'de Gine Bissau ve 2013'te Mali'ye barış gücü olarak giren ve istikrarı sağlamaya çalışan ECOWAS'ın ihtiyat kuvvetleri, kriz zamanlarında üye ülkelerin gönderdiği askerlerden oluşuyor.

15 üyeli örgüt, peş peşe yaşanan darbelerden ötürü Mali, Gine ve Burkina Faso yönetimleriyle uzlaşmazlık yaşarken, bu ülkelere sivil yönetime geçmesi için de baskı uyguluyor.

ECOWAS'ın Nijer'e olası bir müdahalesine Afrika'dan ya da ülkede askeri bulunan Fransa ve ABD gibi ülkelerden destek gelip gelmeyeceği henüz bilinmiyor.

- 6 bin 500 kişilik güç toplayabiliyor

ECOWAS kuvvetlerinin herhangi bir ülkeye müdahalede bulunabilmesi için ortak karar alması ya da Afrika Birliğince görevlendirilmesi gerekiyor.

Hazır kuvveti bulunmayan ECOWAS, yaklaşık 2 bin 750 kişilik "görev kuvveti" ve 3 bin 750 kişilik "ana kuvveti" üye ülkelerden toplayabiliyor.

Sivil, polis ve askerlerden oluşan İhtiyat Kuvvetlerinin Mali, Nijerya ve Gana'da eğitim merkezleri bulunuyor.

- İlk görevleri, Liberya ve Fildişi Sahili oldu

Fildişi Sahili'nde isyancıların, ülkenin kuzeyini ele geçirmesi ve ardından barış anlaşması imzalamasıyla ilk olarak 2003'te bu ülkeye ayak basan ECOWAS kuvvetleri, barış ve güvenliğin sağlanmasında Fransız ordusuyla görev aldı.

Yaklaşık 1300 askerle Fildişi Sahili'ne giren ECOWAS, aynı yıl ikinci iç savaşın son bulduğu Liberya'ya 3 binden fazla asker gönderdi.

Liberya'da "ECOMIL" adını taşıyan barış gücünün görevi daha sonra Birleşmiş Milletler'in Ekim 2003'te kendi barış gücünü kurmasıyla son buldu.

- Darbelerin ardından Gine Bissau ve Mali'de görev aldılar

2012'de Gine Bissau'da Başbakan Carlos Gomes Junior'ın darbeyle görevden alınması sonrası bu ülkede görevlendirilen 1000 ECOWAS gücü, ülkeden 2020 sonunda ayrıldı.

Gine Bissau'da geçen yıl yaşanan darbe girişiminin ardından ise 600'den fazla asker, ülkeye yeniden gönderildi.

Mali'de 2012'de Amadou Toumani Toure'nin devrilmesinin ve kuzeyde isyancıların bağımsızlığını ilan etmesinin ardından 2013'te ülkeye ECOWAS öncülüğünde 1500 askerlik uluslararası koalisyon gücü gitti.

"AFISMA" adını taşıyan koalisyon, BM'nin kendi barış gücü birliğini kurmasıyla yerine bu gücü bıraktı.

- Gambiya'da halen görev yapıyor

ECOWAS, 2017'de seçimlerin ardından devlet başkanlığı görevini devretmeyi reddeden Yahya Jammeh'i indirmek için bu ülkeye askerini soktu.

Sınırdaki bazı kentleri ele geçirerek ilerleyen ECOWAS'a Gambiya ordusu karşılık vermedi.

Adama Barrow'un başkanlık koltuğuna oturmasının ardından Gambiya'nın talebi üzerine ECOWAS birlikleri, ülkede kalmayı sürdürdü.

- Cunta, Dışişleri Bakanı'nı Fransa ile işbirliği yapmakla suçladı

Nijer'de 26 Temmuz'da yönetime el koyan askeri cunta, dün, Nijer Dışişleri Bakanı Hassoumi Massaoudou'nun, Fransa'nın, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı bombalamasına izin veren bir belge imzaladığını iddia etmişti.

Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP) sözcüsü Amadou Abdramane tarafından devlet televizyonundan okunan bildiride, kendini "geçici hükümet başkanı" ilan eden Dışişleri Bakanı Massaoudou'nun, Fransa'ya, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı "bombalama" yetkisi verdiği öne sürülmüştü.

- Askeri müdahale tehdidi

ECOWAS, 30 Temmuz'da düzenlediği olağanüstü zirvede, Nijer'deki cuntaya Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'u serbest bırakması ve Bazum'un görevine tekrar başlaması için 1 hafta süre vermişti.

ECOWAS, bu süre zarfında taleplerinin karşılanmaması durumunda askeri müdahale de dahil her seçeneği değerlendireceklerini duyurmuştu.

- Nijer'deki darbe

Nijer'de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, 26 Temmuz'da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonulmuş ve o akşam asker yönetime el koyduğunu duyurmuştu.

Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Omar Tchiani, 28 Temmuz'da Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP) isimli cuntanın liderliğini üstlendiğini ve geçiş hükümetinin başına geçtiğini açıklamıştı.

Bir önceki Cumhurbaşkanı Mahamadou Issoufou'nun "sırdaşı" olarak bilinen ve Abdourahmane ismiyle de anılan Tchiani, yaklaşık 10 yıldır Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı olarak görev yapıyordu.

Bazum, 26 Temmuz'dan bu yana şahsi konutunda tutuluyor.