"Dumanlı kantaronu" özel yöntemle laboratuvar ortamında korunacak

ABDULLAH ÖZKUL - Konya'nın Beyşehir ilçesi Dumanlı köyünde yetişen ve nesli tükenme tehlikesi altındaki Dumanlı kantaronu Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesinde laboratuvar ortamında korumaya alındı.

Doktora tezinde "Bitki Türü İçin Mikro Çoğaltım Yöntemi" üzerine çalışma yapan Fen Fakültesi Biyoteknoloji Bölümünden Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Türker, danışmanı Prof. Dr. Bengü Türkyılmaz Ünal ile Dumanlı kantaronunun laboratuvar ortamında korunmasına yönelik özel mikro çoğaltım yönetimi geliştirdi.

Etki derecesi yaklaşık yüzde 90 olan yöntem, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi'nin girişimleriyle Türk Patent ve Marka Kurumundan ulusal patent tescili aldı.

- "Bitkileri artık doğal ortamda koruma altına alamıyoruz"

Prof. Dr. Bengü Türkyılmaz Ünal, AA muhabirine, patentini aldıkları yöntemin etki derecesinin çok yüksek olduğunu söyledi.

Yöntemle sadece o bitkiye ait değil, aynı cinsten ve aynı familyadan birçok bitkinin kurtarılmasıyla ilgili bir adım attıklarını belirten Ünal, özellikle insan etkisiyle küresel ısınmanın arttığına dikkati çekti.

Bitki türlerinin yok olmaya başlamasının, günden güne büyüyen bir problem olduğuna işaret eden Ünal, şöyle konuştu:

"Maalesef bitkileri artık doğal ortamda koruma altına alamıyoruz. Alsak da çok etkili olamıyoruz. O nedenle özellikle nesli tehlike altında olan, endemik, ilaç etken maddesi içeren ya da sanayide kullanılabilecek türlerin laboratuvar ortamında korunma altına alınmasıyla bu türleri yetiştirip tekrar doğaya adapte edebiliyoruz. Laboratuvar ortamındaki koruma çalışmalarımızda dış ortamlardan etkilenmeden, mevsime bağımlı olmadan her zaman aynı etken maddeye ve konsantrasyonlarda elde ederek rahat bir şekilde bitkiyi koruma altına alabiliyoruz. Bitki biyoteknolojisi laboratuvarımızda şu an nesli tükenmekte ya da tehlike altında olan birçok türümüzün de koruma çalışmaları devam ediyor."

- "Dumanlı kantaronu"na özel mikro çoğaltım protokolü geliştirildi

Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Türker de yaptıkları çalışmayla Dumanlı kantaronu bitkisini bölgedeki otlatma ve diğer insani faaliyetlerle tehlike altında olduğu için korumaya aldıklarını dile getirdi.

Tıbbi ve endemik bir tür olduğu için doku kültür yöntemleriyle çoğaltarak bitkiyi laboratuvar ortamında koruma altına aldıklarını belirten Türker, Dumanlı kantaronunu keşfeden emekli Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Savran'ın bitki türünün korunması gerektiğini belirtmesi üzerine bu çalışmayı yaptıklarını vurguladı.

Mikro çoğaltım yönteminin bilinen bir yöntem olduğunu ancak bu bitki türü için bu yöntemin ilk defa oluşturulduğunu belirten Türker, "Çünkü diğer hypericum türlerinde bilinse de diğer bitki türleri için kullandığımız protokoller her bitkiye uyumlu olmadığı için bu bitkiye özel olarak bir protokol geliştirmek gerekiyordu. Biz de buna bağlı olarak Dumanlı kantaronu bitkisine özel bir mikro çoğaltım protokolü geliştirdik. Bu protokolün geliştirilmesi ortalama 3 yılımızı aldı. Nihai hedefimiz bu bitkiyi doku kültür ortamında koruma altına alarak hem bu bitkinin sürdürülebilir kullanımını sağlamak hem de bitkiyi mikro ortamda sürekli genetik kaynak olarak bulundurmak." diye konuştu.