DOSYA HABER/İSTANBUL'UN ULAŞIM SORUNU- Metrobüsler megakenti taşımakta yetersiz kalıyor

ZEYNEP RAKİPOĞLU - Avrupa ve Asya kıtaları arasındaki 52 kilometrelik mesafede 24 saat mekik dokuyarak günde yaklaşık 1 milyon kişiyi taşıyan metrobüslerin mevcut kapasitesi, megakentin 16 milyonu aşan nüfusunun ulaşım ihtiyacı için yetersiz kalırken, buna araç arızaları ve kazalar da eklendiğinde İstanbullular için metrobüsle ulaşım çekilmez bir hal alıyor.

Anadolu Ajansının İstanbullunun çileye dönüşen trafiğine ilişkin hazırladığı "İstanbul'un Ulaşım Sorunu" başlıklı dosya haberinin ilk bölümünde, megakentte hizmet veren metrobüsler bütün boyutlarıyla ele alınırken, yolcuların şikayetlerine de yer verildi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 15 milyon 907 bin 951 kişiye ev sahipliği yapan, her geçen gün artan nüfus oranıyla birçok ülkeden büyük olan İstanbul'un en önemli sorunlarının başında trafik ve toplu ulaşım geliyor.

Bu sorunlardan muzdarip olan İstanbullular, kentteki trafik yoğunluğunu azaltılması, hızlı ulaşımın sağlanması ve trafik kaynaklı ekonomik kayıpların önüne geçilmesi amacıyla 16 yıl önce hizmete alınan, hızlı otobüs taşımacılığı olarak da bilinen ve kullanımı dünyada giderek yaygınlaşan metrobüs sistemiyle tanıştı.

- Metrobüs 2007'den beri hizmet veriyor

İnşaat çalışmalarına Mayıs 2006'da başlanan sistem, dört farklı etap sonunda bugünkü şeklini aldı. Avrupa Yakası'nda Topkapı-Avcılar arasında olması planlanan ilk etap, Avcılar'a giden kısımdaki düzenlemelerin tamamlanamaması sebebiyle Topkapı-Küçükçekmece arasında 17 Eylül 2007'de faaliyete girdi. 12 Ekim'de Avcılar'a giden kısmın da açılmasıyla ilk etap tamamlandı. Hattın ilk etabı için D-100'ün ortasına 14 istasyon, yayaların bu istasyonlara ulaşması için ise üst geçitler inşa edildi.

İkinci etap olan Topkapı-Zincirlikuyu arasındaki bölüm, 8 Eylül 2008'de hizmete girdi. 10,5 kilometrelik uzatmayla birlikte hattın toplam uzunluğu 29 kilometreye, eklenen 11 istasyonla toplam istasyon sayısı 25'e yükseldi.

3 Mart 2009'da hizmete giren üçüncü etap ile Zincirlikuyu-Söğütlüçeşme arası 15 Temmuz Şehitler Köprüsü üzerinden birbirine bağlandı ve böylece metrobüs Anadolu Yakası'na uzatıldı. Yapılan 11 kilometrelik uzatmayla toplam uzunluğu 40 kilometreye ulaşan hatta 7 istasyon eklendi.

Son etap ise yine Avrupa Yakası'nda Beylikdüzü istikametinde oldu ve 19 Temmuz 2012'de sistem Beylikdüzü Sondurak'a uzatıldı. Dördüncü etap kapsamında hatta 11 istasyon eklenirken, hattaki toplam istasyon sayısı da 44 oldu.

- Günün 24 saati sefer düzenleniyor

İstanbul Büyükşehir Belediyesine (İBB) bağlı İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) tarafından işletilen metrobüs sitemi, Söğütlüçeşme-Beylikdüzü Sondurak güzergahında, D-100 karayolunun ortasında kendisine ayrılan gidiş ve geliş olmak üzere iki şeritli yolda toplam 52 kilometrelik mesafede hizmet veriyor.

Metrobüs araçları, Avrupa Yakası'ndaki Zincirlikuyu istasyonundan ayrıldıktan sonra yaklaşık 1,5 kilometre kendine ayrılmış yolda devam ediyor.

15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nden yaklaşık 1 kilometre önce Balmumcu-Yıldız Kavşağı'nda normal araç trafiğine dahil olan araçlar, köprüyü trafiğin arasında geçip Anadolu Yakası'na geldiğinde ise köprü çıkışından yaklaşık 700 metre sonra kendine ayrılmış yola dönüyor.

Metrobüs araçları 37'si Avrupa, 7'si Anadolu yakasında olmak üzere toplam 44 istasyondan oluşan sistemde, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü üzerinden geçerek şehrin iki yakası arasında günün 24 saati mekik dokuyor. Metrobüs hattındaki araçlar günde yaklaşık 250 bin kilometre yol katederek dünyanın çevresini 6 kez dolaşacak kadar yol yapıyor.

Kesintisiz tek bir yol üzerinde seferlerin gerçekleştiği sistemde, farklı istasyonlar arasında çalışan 6 ana hat ve 4 besleme hat bulunuyor. Metrobüs hat bilgileri şöyle:

- Metrobüsten raylı sistemlere aktarma yapılabiliyor

Metrobüs hattındaki bazı duraklardan kent içinde kullanılan diğer toplu ulaşım araçlarına da aktarma yapılabiliyor.

Söğütlüçeşme ve Küçükçekmece istasyonlarından Marmaray'a, Uzunçayır, Altunizade, Zincirlikuyu, Mecidiyeköy, Çağlayan, Merter, Zeytinburnu, İncirli, Bahçelievler, Şirinevler, Yenibosna istasyonlarından metro, Ayvansaray-Eyüp Sultan, Edirnekapı, Topkapı, Cevizlibağ, Zeytinburnu istasyonlarından ise tramvay hatlarına aktarma imkanı bulunuyor.

Uzunçayır, Acıbadem, Altunizade, Burhaniye Mahallesi, Halıcıoğlu, Ayvansaray-Eyüpsultan, Bayrampaşa-Maltepe, Merter, Beşyol, Küçükçekmece istasyonları hariç tüm istasyonlar engelli erişimine uygun olarak tasarlandı.

- Metrobüslerin yaş ortalaması 8,5

İstanbul'da değişen modellerde, 4 farklı markada, toplamda 699 metrobüs aracı hizmet veriyor. Bunların 348'i 11 yaş ve üzerindeyken, son 2 yılda 225 yeni metrobüs filoya eklendi. Araçlara ilişkin veriler şu şekilde:

Metrobüsün yıllara göre yolculuk sayıları, 2007'de 7 milyon 892 bin 771, 2008'de 61 milyon 877 bin 834, 2009'da 138 milyon 728 bin 809, 2010'da 176 milyon 520 bin 598, 2011'de 194 bin 450 bin 369, 2012'de 203 milyon 912 bin 370, 2013'te 231 milyon 252 bin 862, 2014'te 252 milyon 366 bin 866, 2015'te 259 milyon 947 bin 939, 2016'da 269 milyon 826 bin 086, 2017'de 276 milyon 491 bin 977, 2018'de 283 milyon 884 bin 927, 2019'da 297 milyon 719 bin 856, 2020'de 167 milyon 567 bin 399, 2021'de 206 milyon 108 bin 596, 2022'de 285 milyon 968 bin 658, 2023'ün ilk 7 ayında ise 161 milyon 338 bin 132 oldu.

- Kapasitesinin üzerinde yolcu taşıyan metrobüste konforlu ulaşım zor

Metrobüs, trafiğin büyük bir sorun olduğu kentte hızlı ve kesintisiz ulaşım sağlayarak yolculuk süresini kısaltması nedeniyle kapasitesinin üzerinde talep görüyor.

Özellikle mesai saatleri öncesi ve sonrasında araçlarda ve duraklarda yoğunluk oluşuyor. Sirkülasyonun daha çok olduğu duraklarda bu yoğunluk, üst geçitlerden başlıyor. Kalabalık nedeniyle üst geçitlerden durağa ulaşmakta güçlük çeken yolcular, dolu gelen araçlara binemedikleri için de uzun süre beklemek zorunda kalıyor. Tüm bunlar yolculuk konforunun düşmesine neden oluyor.

Günlük ortalama 1 milyon yolcunun kullandığı metrobüsün mevcut kapasitesi, megakentin 16 milyona yaklaşan nüfusunun ulaşım yükünü artık taşıyamıyor.

Gün boyu 1, 2 veya 3 dakika aralıklarla, yoğunluğun yaşandığı saatlerde ise 20-30 saniyede bir yapılan seferlere rağmen araçlarda ve duraklarda yoğunluk oluşuyor. Bir de buna araçlarda meydana gelen arızalar ve kazalar da eklendiğinde İstanbullular için metrobüsle ulaşım çekilmez bir hal alıyor.

Arıza veya kaza metrobüs yolunda uzun araç kuyruklarına neden olurken, seferlerde yaşanan aksamalar da duraklardaki yolcu yoğunluğunu artırıyor. Araçtan inmek ve durak dışı arıza veya kaza durumunda da en yakın durağa yürümek zorunda kalan vatandaşlar, sıklıkla meydana gelen bu duruma tepkili.

Vatandaşların şikayetçi olduğu bir başka konu ise özellikle yaz aylarında araçlarda çalışmayan ya da yeterli soğutma yapmayan klimalar. Bu sorun nedeniyle metrobüsler havasız ve içerisinde durulamayacak kadar sıcak oluyor.

- İstanbullu en çok yoğunluktan ve arızalardan şikayetçi

AA muhabiri, megakentin vazgeçilemeyen toplu ulaşım aracı olan metrobüsle ilgili İstanbullulara görüşlerini sordu.

Üniversite öğrencisi Mehmet Bolat, haftanın 4 günü metrobüs kullandığını, Pendik'ten Cevizlibağ'a hızla ulaşmasına imkan sağladığı için bu sistemi sevdiğini fakat sabah ve akşam saatlerinde yaşanan yoğunluk nedeniyle yorucu olduğunu söyledi.

Hüseyin Ayar, metrobüsle çok rahat ulaşım sağladığını belirterek, "Biraz kalabalık oluyor ama artık İstanbul'da onu da kabul edeceğiz. Biraz fazla olursa metrobüsler daha iyi olur." dedi. Ayar, ara sıra arıza yapan araçlara denk geldiğini de dile getirdi.

Şermin Mutlu, metrobüsün çok güzel bir ulaşım aracı olduğunu, böyle bir şehirde kalabalık olmasının normal olduğunu kaydederek, "Herhangi bir sıkıntı yok ama çok fazla bakımsız, yenilenmesi gerekiyor. Otobüsler dökülüyor." dedi.

Fatih Gönülkırmaz, metrobüsle hızlı bir şekilde istediği yere gidebildiğini ama aşırı derecede bir doluluk olduğunu aktararak, mesai öncesi ve sonrası saatlerde seferlerin sıklaştırılmasını istedi.

- "Sabah oluşan izdihamdan dolayı genellikle derse geç kalıyorum"

Mardin'den gelen üniversite öğrencisi Ahmet Baran Gümüş, her gün okuluna gitmek için metrobüse bindiğini söyleyerek, "Sabah oluşan izdihamdan dolayı genellikle derse geç kalıyorum. Bu sorun çözülürse hem biz hem de İstanbul'daki tüm öğrenciler rahatlamış olur. Sabahki izdihamdan biraz rahatsızız." diye konuştu.

Gümüş, 3-4 günde bir arızaya rastladığını, inip başka bir araca binmek zorunda kaldığını, bunun da yoğun insan trafiğine neden olduğunu belirtti.

Lala Hasanova, her gün Yenibosna'dan Cevizlibağ'a yolculuk yaptığı metrobüsün çok kalabalık olduğunu, özellikle pazartesi günleri sıra oluştuğunu, araca binmekte zorlandığını belirterek, metrobüsün iyi yanının trafikte zaman kaybı yaşatmaması olduğunu söyledi.

Arızalara da denk geldiğini aktaran Hasanova, "Bir duraktan diğerine giderken arıza oluyor. Sonra iniyoruz. Diğer durağa kadar yürümek zorunda kalıyoruz. Oradan binip yine devam ediyoruz. Hatta bir seferinde vize sınavına geç kalmıştım." ifadelerini kullandı.