DOSYA HABER - "Açlık oyunları"nı anımsatan K-pop idolü olma yolculuğu

SÜMEYYE DİLARA DİNÇER/MEHMET ŞAH YILMAZ - Dünyada son yıllarda kendi ekolünü oluşturan K-pop kültüründe yıldız olmanın yolu uzun, yorucu, sıkı kurallara tabi ve çok da "insani olmayan" bir stajyerlik döneminden geçiyor.

AA'nın "Kore Dalgası"nı (Hallyu) incelediği 4 bölümlük dosya haberinin üçüncü bölümü, "Hallyu"nun bir parçası olan K-Pop idollerinin stajyerlik eğitimi ve yaşadığı zorluklara dair bilgiler ve uzman görüşleri ele alınarak hazırlandı.

Özellikle Asya'da birçok gencin yerinde olmak istediği ve hatta aralarında kilometrelerce mesafe olmasına rağmen derin duygusal bağ kurduğu "K-pop" idollerinin yaşamı çok da insani koşullarda değil.

ABD'deki Pensilvanya Eyalet Üniversitesinden Prof. Dr. Samuel Richards'a göre, genç yaşta ünlü olmak stresli hayatı beraberinde getiriyor. Richards, 12-13 yaşlarında kendini bu yola adayan çocukların "idol olmak" için eğitim aldıklarını ve bunun dışında bir hayatı olmadığını söylüyor.

- "İdol" olmak için hayatlarını adıyorlar

Merkezi Güney Kore'de bulunan eğlence şirketlerine dünyanın her yerinden binlerce başvuru yapılıyor. İdol olma hayaliyle yola çıkan bazı adaylar, eğitimlerini yarıda bırakarak ve aile fertleriyle görüşmemeyi göze alarak hayalleri uğruna "idollük" eğitimi alıyor.

Başvurunun ardından, şirketlerin ön elemeye aldığı adaylar, bir isim ya da birey olarak değil sadece numaradan ibaret. Adaylar, ön elemelerde şarkı söyleme, dans ya da okuma gibi temel becerilerine bakılmasının ardından "stajyer" eğitimine alınıyor.

Güney Kore'nin en büyük eğlence şirketi S.M. Entertainment'ın kurucusu Lee Soo-man'in 1990'lı yıllarda geliştirdiği "stajyer" sistemi katı kurallarıyla biliniyor. Bu sistemde adaylar, şirketlerin katı sözleşmelerini imzalayıp, dışarıdan bakıldığında ışıltılı görünen bu dünyaya adım atıyor.

ABD'deki California Üniversitesinden Profesör John Lie, AA muhabirine yaptığı açıklamada, stajyer adaylarının çoğunluğunun üniversiteye gitmek istemeyen gençler olduğunu ifade etti.

Lie, "Üniversite mezunu olmayan gençler, çocuklar ve ebeveynleri (onlar adına) genellikle K-pop stajyer programına başvuruyor." dedi.

- Sıkı kurallara göre yaşıyorlar

Birçok eğlence şirketinin sözleşmesi kapsamında, ilk yıllar söz hakkı olmayan stajyerlerin, kaldıkları yurtlardan izinsiz dışarı çıkması ya da çalışması sözleşmeye bağlı. Hatta adaylardan duygularını bastırması isteniyor, başka bir bireyle duygusal bağ kurmasına ket vuruluyor. Ayrıca, cep telefonu kullanmaları, sözleşmede belirlenen sürelerle sınırlı.

Bugüne kadar 16 dünya rekoruna imza atan, YouTube'da 24 saatte en çok izlenen videonun sahibi ve US Artist 100 listesinde bir numaraya yerleşen ilk K-Pop grubu gibi unvanlara sahip BTS grubunun bazı kısıtlamaları halen sürüyor.

Yalnızca 12-25 yaş aralığındaki bireylerin katılabildiği staj programında, kadınlar 50, erkekler 75 kilonun altında olmak zorunda.

K-Kültürü alanında çalışmalar yapan Dr. Alptekin Keskin, K-Kültür ürünlerinin hitap ettiği kitlenin büyüklüğüne dikkati çekti.

Stajyer programı kapsamına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Keskin, "Standardize edilmiş hem güzellik hem davranış eğitimlerinin verilmesi gerekiyor. Seçilenler yıllarca eğitim alıyor ve bir kamp ortamında, ailelerden ayrı, yatılı yurtlarda kalıyor." ifadelerini kullandı.

İdol adaylarının katı kurallarla eğitim gördüğünü vurgulayan Keskin, "(Stajyerlik sürecinde) İnsanilikten bahsetme noktasında bir şey söyleyemeyiz. İnsaniliğin olduğunu, resmini çizdiğimiz bu tabloda söylemek zor." dedi.

- Zorlu stajyerlik eleştirilse de gruplara ilgi aynı

Keskin, "Aşırı küresel rekabetin ve hiper kapitalizmin doruğundaki bir ülkeden bahsediyoruz. Çalışmayanın, toplumda bir şekilde elinden geleni fazlasıyla yapmayanın sistemde yerinin olmadığı bir ülkeden bahsediyoruz." ifadelerini kullandı.

K-pop'un, aşırı rekabetçi toplumun bir ürünü olarak görülmesine ilişkin olarak da Keskin, bunun aileden başlayarak toplumda devam eden bir süreç olduğunu, K-Pop sektörünün bu büyük resmin bir parçası olduğunu belirtti.

Bazı hayranlar tarafından da eleştirilen zorlu stajyerlik süreci, kitlelerin bu gruplara ilgisini değiştirmiyor.

Adayın güzelliği, şarkı, dans veya oyunculuk gibi alanların hangisinde yetenekli olduğu ileride kurulacak gruptaki pozisyonunu belirliyor.

California Üniversitesinden Lie, adayların staj süresince saatler boyunca pratik yaptığını söyledi.

Lie, eğlence şirketlerinin, 5 ila 10 yıllık eğitimden sonra en iyileri seçtiğini belirtti.

Oscar tarihinde "En İyi Film" kategorisi başta olmak üzere, çok sayıda ödül kazanan "Parasite" filminin yapım şirketi CJ ENM Dijital Müzik Başkan Yardımcısı Ok Young-Ju, AA muhabirine, "Stajyerler eğitim alır ve şarkıcı olarak çıkış yapar, biz de bir sözleşme yaparız ve yolumuza devam ederiz." değerlendirmesinde bulundu.

Yetkili Ok ise Lie'nin aksine, adayların 8-10 yıldan daha kısa sürede çıkış yaptığını belirtti. Stajyerlik sürecinin adaylara göre farklılık gösterdiğini vurgulayan Ok, bu süreci, sporcuların ve diğer mesleklerin eğitim sürecine benzetti.

Gruplar kız ve erkek olarak ayrılıyor, genellikle karma grup tercih edilmiyor ve buna Güney Kore kültürü sebep olarak gösteriliyor. Lie, grupların kız-erkek olarak ayrılmasının hayranlara yönelik planlandığını belirtti. Lie, kız hayranların erkek idol gruplarına, erkeklerin de kız idol gruplarına ilgi duymasının istendiğini aktardı.

- Ortalamada kalan yatak yerine mat üzerinde uyuyor

Staj aşamasında başarı gösterenlerin ilk ödülü 3-4 kişilik bir odada kendine ait bir yatağa sahip olmak. Ortalama bir performansa sahip bireyler ise dans stüdyosunda mat üzerinde uyumak zorunda kalabiliyor.

Gruplar ancak çok başarılı olursa kendilerine ait evlerde yaşayabiliyor.

Bunların yanı sıra adaylar, eğitmenleri tarafından sert eleştirilere maruz kalıp, zayıf kalabilmek için aç yaşamaya mecbur bırakılabiliyor. Müzik, dans, yabancı dil, hitabet ve görgü kurallarının öğretildiği süreçte adaylar, "Nasıl daha iyi olabilirim?" endişesine kapılıyor.

CJ ENM'den Ok, adayların, genç oldukları için hata yapabileceğini söyleyerek, stajyerlik sürecinde alınan eğitimle bunların telafi edilebileceğini ifade etti.

Stajyerler, uykusuz kalarak, hatta hasta olsalar bile dans provalarından ödün vermiyor. En iyilerin hayatta kalabildiği bu "açlık oyununa" benzeyen sisteme bazı adaylar uyum sağlayamıyor ve pes ediyor.

Süresi belli olmayan stajyerlikte adayların bu aşamayı geçme garantileri de yok. Diğer yandan staja başlarken sözleşme imzalayan adaylar ayrılmak istediğinde ise büyük tazminat yükünün altına girebilir.

CJ ENM Dijital Müzik Başkan Yardımcısı Ok, K-Pop idollerinin her birinin "sanatçı" olduğunu belirterek, "Sanatçı olmak için ihtiyacınız olan her şeyi yaparsınız." ifadesini kullandı. Ok, K-Pop söz konusu olduğunda, stajyerlerin sadece yetenekleriyle değil, ahlaki olarak da ön plana çıktığını savundu.

- "K-pop tornası"

İdol olmak için fiziksel özelliklerin de eğlence şirketlerinin belirlediği ve toplum için idealize ettiği şablonda olması gerekiyor. Hem erkek hem de kadınlarda aynı standart özellikler aranıyor. Bu özellikler yoksa geçirilecek operasyonlarla bireyler "K-pop tornasına" uygun hale getiriliyor.

Güney Kore'de, "minyon yüzlü" olmak nasıl temel güzellik standardıysa, K-pop idolleri için de "makul kriterler" aynı. K-pop idollerinin diğer fiziksel kriterleri ise "çift göz kapağı", çene hattının "V" şeklinde olması, küçük ve ince burun, düz kaşlar, iri gözler.

İdol olmak isteyen gençlerin bu özelliklere sahip olması ya da bıçak altına yatarak bu şablona uygun hale gelmesi isteniyor.

20. yüzyılda sosyalist iktidarların hüküm sürdüğü bazı ülkeler tek-tip insan modelini oluşturmak için kıyafet ve yaşam şekillerine müdahale ederek tek tipçiliği zorunlu hale getiriyordu. Ancak 21. yüzyılda K-pop'un yayılmasıyla Güney Kore, tek tipçiliği kıyafette ya da yaşam şeklinde değil zihin ve bedenlerde standartlaştırmaya başladı.

Sosyolog Keskin, "K-pop gruplarının 'evrensel temiz' özellikleri vardır. Bunlar naziklik, centilmenlik, kibarlık, farklı bir dış görünüş." dedi.

Ülkede bu sektörün lider ajanslarından CJ ENM yetkilisi Ok ise bu eğitim süreçlerini şöyle anlattı:

"Dans, müzik, şan eğitimlerinin yanı sıra ne zaman ihtiyacı olsa kişisel yöneticilerinden destek alabilirler. Sadece eğitim değil, (mental dahil) sağlık hizmeti veriyoruz."

- Döngü hızlı, "emeklilik" neredeyse 30'lu yaşlarda

CJ ENM'den yetkili Ok, sözleşme sürelerinin şirketlere ve adaylara göre değişiklik gösterdiğini bu konuda bilgi paylaşamayacağını söyledi.

Bu hayaller uğruna eğitimini yarım bırakan, kendini adayan ve çok sayıda estetik operasyon geçiren K-Pop idollerinin şöhreti ortalama 10 yıl sürüyor.

Yaşlandıkça güzelliği kaybolduğu düşünülen idoller, aşama aşama kendi piyasalarından çekilerek yerini stajyerlere bırakıyor.

30'lu yaşlarında "emekliliğe ayrılanlardan" bazıları varyete şovlara sunucu ya da konuk olarak katılmaya başlıyor ya da kendi markalarını kurarak para kazanmaya çalışıyor.