CSO'nun ilk flüt sanatçılarından Zahit Özsezen'in 88 yıl önceki konser kaydı yeniden seslendirildi

YASEMİN KALYONCUOĞLU - Cumhuriyet'in ilk yıllarında solo flüt sanatçısı, 1936'da 22 yaşındayken keman notaları ile flüt eseri çalarak konser veren Zahit Özsezen'in konser kaydının aynısı, kendisine ait Amerika'dan gelen flütün de yer aldığı konser ile sanatseverlerle buluştu.

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nda (CSO) uzun yıllar solo flütçü olarak görev yapan ve 1982'de 68 yaşında hayatını kaybeden Zahit Özsezen, 110'uncu doğum gününde özel bir konserle anıldı.

Müzikolog Ersin Antep'in araştırmaları sonucu ilk kaydı bulunan ve CSO'nun hayata geçirdiği konser, CSO Ada Ankara Mavi Salonda, 1936'daki kaydındaki gibi aynı enstrüman grubu ve repertuar ile tekrarlandı.

- Sanatçının Amerika'daki akrabaları flütü buldu

Konser öncesinde flütün Türkiye'ye gelmesini sağlayan Zahit Özsezen'in oğlu Deniz Özsezen, AA muhabirine, ailenin sanat hikayesinin amcası merhum sanatçı Edip Özsezen ile başladığını anlattı.

Amcası Edip Özsezen'in, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifleri ile Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrasının Ankara'ya yerleşmesi ve Musuki Muallim Mektebinin kurulması sürecinde görev aldığını kaydeden Deniz Özesen, "Amcam Edip Özsezen, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün çello öğretmenliğini de üstlenmiş. Babamın eğitimi üzerinde de katkıları oldu. Babam Zahit Özsezen, 16 yaşında CSO'nun sanatçısı oluyor ve Musiki Muallim Mektebi'nde hem öğrenci hem hocalık yapıyor." dedi.

Deniz Özsezen, Amerika California'da yaşayan amcasının torunu Jenifer'in bir süre önce aile yadigarları içerisinde bir flüt bulduğunu ve bunun üzerine haberleştiklerini belirterek, konserde dinleyicilere sunulacak flüte ilişkin şunları kaydetti:

"Jenifer, babama ait bu abanoz flütü Türkiye'ye ailemize ulaştırdı. Non-Boehm denilen flüt ailesine ait, benzeri flütler Nach-Meyer olarak anılıyor. Bu konser, 1936'da yapılmış, tabii o zaman Amerika'dan yeni gelen abanoz flütü babam kullanmamış ama konser ile flütün bizim elimize geçmesi yakın zamanlara denk geldi. Ailemiz çok heyecanlı. Babamın doğumunun 110. yılına denk gelmesi açısından da çok mutluyuz."

- "Bu çok eski bir flüt, antika değeri de var. Flüt tarih kokuyor"

CSO Müdürü ve flüt sanatçı Sibel Ayhan Bayer, konser programında 3 ayrı eser olduğunu, 1936'da Zahit Özsezen'in gerçekleştirdiği konserin aynısını uygulayacaklarını söyledi.

Bayer, CSO'nun merhum emekli sanatçısı Zahit Özsezen'in, 88 yıl önceki konserde, keman partilerini flüt ile seslendirdiğini belirterek, şöyle konuştu:

"Aslında pek çok flüt eseri varken, neden keman eserini flütle seslendirdi ben düşündüm. Bunun en büyük etkeni yoktan buldukları her eserle konser gerçekleştirmek gibi bir hissiyat oluştu. O dönemde notalara ulaşmak çok zordu. CD, dinleyecekleri bir şey yok. Buldukları her türlü notayla konser yapmışlar. Çok heyecan verici. Benim daha önce çalmadığım bir eser. Çünkü flüt repertuvarında değil eserler. Dvorak'ın Amerikan dörtlüsü, Schubert'in alabalık beşlisinin keman partilerini Zahit Beyi anarak seslendireceğim."

Zahit Özsezen'in Amerika'dan Türkiye'ye getirilen flütünün, sanat yaptığı dönemde çaldığı tek flüt olmadığını, başka flütler de çaldığını arşiv kayıtlarında gördüklerini belirten Bayer, ailesi aracılığıyla abanoz flütün CSO'ya geldiğini ifade etti.

Sibel Ayhan Bayer, "Zahit Beyin, bugün CSO'ya gelen ve ilk kez gösterilen flütü farklı bir mekanizmaya sahip. Ahşap olduklarından, şu anki flütlerdeki mekanizma olmadığından belirli bir kapasitenin üstüne çıkamıyorlar. Ama ahşabın tonu çok çok daha güzeldir. Bu çok eski bir flüt, antika değeri de var. Flüt tarih kokuyor." dedi.

Geçmişte CSO'da hizmet vermiş flüt sanatçısını anarak konser vermekten gurur duyduğunu ifade eden Bayer, "Bundan çok mutluyuz. CSO'yu CSO yapan en büyük değer, geçmişte ve bugün sanatçılarımızın verdiği emekler." diye konuştu.

- "Bir gösteriden çok daha fazlası"

Müzikolog Ersin Antep ise çok sesli teknikle yazılan müziğin uygulayıcılarının, Cumhuriyet'in ilk yıllarında ve öncesinde zannedildiği gibi elitist insanlar değil, halk için müzik yapan insanlar olduğunu ifade etti. Antep, araştırmalarını şu sözlerle anlattı:

"Bu konser, 22 yaşındaki gencecik bir müzisyenin Cumhuriyet'e verdiği ilk hediyelerden birisiydi. Zahit Özsezen, 1914 doğumlu bir flüt sanatçısı. Orkestranın 1970'e kadar birinci flüt sanatçısı ve bu çalgıyla uluslararası alanda konserler yaptılar. Özsezen, oda müziği sayılabilecek bir müzik türünde sıra dışı bir konsere imza attı. Konserlerdeki eserleri, Özsezen 88 yıl önce keman eserlerini flüt ile çaldı. Keman ile çalışabileceğiniz eserleri, flüt ile iki elle ve dudağa bitiştirilen bir çalgıyla, nefesle çalmanız bir gösteriden çok daha fazlası. 88 yıla neler sığdırdık, ama 88 yıl sonra o tınıları duyacağız."

CSO'nun 3 Şubat 1936'da yapılan konserinin, bugün olduğu gibi o gün de oda müziği konser serisinde yer aldığını söyledi. Antep, "Ben bundan hiç anlamam dediğimiz ve elitist zannettiğimiz klasik müzik, kaldırım gibi bir hizmettir ve o da toplumun yararına sunulmalıdır. Geldiğimiz noktada bakış açımızı değiştirmeye ihtiyacımız var. Zahit Özsezen ve sanatçı büyükleri, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifleri ile çalışmışlar." dedi.

- Özsezen'in yerini flüt sanatçısı Sibel Ayhan Bayer aldı

CSO Ada Ankara Mavi Salondaki anma konseri, Antep'in konserin tarihi anlamının ve içeriğinin sunumunun yapmasıyla başladı.

Konserde birinci keman partilerini flütle seslendiren Özsezen'in yerini CSO Müdürü, flüt sanatçısı Sibel Ayhan Bayer aldı.

Geçmiş konserinde ilk seslendirilişleri yapılan Dvorak, Mozart ve Schubert'in eserleri seslendirildi.

Sanatçılar Melodi Eylül Kayış (keman), Murat Cangal (viyola), Onur Şenler (viyolonsel), Hacer Özlü (kontrabas) ile Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi Öğretim Üyesi Tayfun İlhan (piyano), aynı programı 88 yıl sonra yeniden Ankara dinleyicisine CSO Ada Ankara'da sundu.

Konsere, Zahit Özsezen'in İstanbul, Ankara ve ABD'deki aile üyeleri de katıldı.