Çin'den Filipinler'e Güney Çin Denizi'ndeki gerginliği kontrol altına alma çağrısı

Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, geçen hafta Güney Çin Denizi'nde iki ülke arasında egemenlik ihtilafına konu olan Spartly Adaları yakınında resifte bulunan Filipin gemisine tazyikli su sıkılmasının yol açtığı gerginliğin ardından, bölgedeki durumun birlikte kontrol edilmesi çağrısında bulundu.

Çin ajansı Xinhua'nın haberine göre, Dışişleri Bakanı Vang Yi, Singapur ve Malezya'ya ziyaretlerindeki temaslarında, muhataplarıyla Güney Çin Denizi'ndeki duruma dair değerlendirmeler yaptı.

Bakan Vang, görüşmelerde, Çin ve Filipinler'in bölgedeki gerginlikleri kontrol altına almanın etkili bir yolunu bulmak üzere birlikte çalışması gerektiğini vurguladı.

Çin'in daha önce birçok kez Filipinler ile farklılıkları diyalog yoluyla çözme isteğini dile getirdiğini belirten Vang, Filipin tarafının geçmişte varılan konsensüse ve ikili ilişkilerdeki gelişmenin yarattığı karşılıklı güvene bağlı kalmasını umduklarını ifade etti.

Vang, Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) ülkelerinin ortak çabalarıyla Güney Çin Denizi'nde durumun son yıllarda "genel istikrara" kavuştuğuna ve bölge ülkelerinin karşılıklı kalkınmalarına katkı sağlayan elverişli bir ortamın oluştuğuna işaret etti.

ABD ve bazı güçlerin "Güney Çin Denizi'nde kaosun sona ereceği korkusuyla suları dalgalandırdıklarını" iddia eden Vang, bunun için yakın zamanda Çinlilerin "Rınai" olarak adlandırdıkları İkinci Thomas Sığı'ndaki anlaşmazlığı cepheleşme yaratmak için kullandıklarını, bunun kendi jeopolitik stratejilerine hizmet ettiğini savundu.

Vang, Çin'in Güney Çin Denizi Davranış Kuralları mutabakatı için ASEAN ülkeleri ile birlikte çalışmaya hazır olduğunu vurgulayarak, bölge ülkelerinin kendi aralarında barışı ve istikrarı sağlayacak kabiliyete ve bilgeliğe sahip olduğuna inandığını dile getirdi.

- Olay

Çin Sahil Güvenliğinin, 6 Ağustos'ta Filipinler'in kontrolündeki İkinci Thomas Sığı'na yaklaşan Filipin ikmal gemisine tazyikli su sıkması, iki ülkeyi karşı karşıya getirmişti.

Olayın ardından Filipinler Dışişleri Bakanlığı, Çin'in Manila Büyükelçisi Hulang Şilien'i çağırarak protesto etmişti.

Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr. konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Bu türden meydan okumalara karşı egemenliğimizi ve toprak haklarımızı savunmayı sürdüreceğiz." ifadesini kullanmıştı.

Çin ise ikmal gemisinin resife inşaat malzemeleri taşıdığını ileri sürerek, müdahalenin hukuka uygun olduğunu savunmuştu.

Filipinlilerin "Ayungin", Çinlilerin "Rınai" adını verdiği, Filipinler'in kontrolündeki resifte Filipin donanmasına ait savaş gemisi askerleriyle konuşlu bulunuyor. Gemiye ikmal sağlamak üzere Filipin gemileri aralıklarla bölgeyi ziyaret ediyor.

Çin Sahil Güvenliği en son Kasım 2021'de resife yaklaşan bir Filipin gemisine tazyikli suyla müdahale etmişti.

Çin tarafı, bölgenin yakınında, kendi kontrolündeki Mischief Resifi'ne daha önce askeri üs inşa etmişti.

- Güney Çin Denizi anlaşmazlığı

Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin İkinci Dünya Savaşı'nın ardından bağımsızlıklarını kazanmasından bu yana egemenlik ihtilaflarına konu oluyor.

Çin, ilk kez 1947'de yayımladığı haritayla Güney Çin Denizi'nin yüzde 80'inde egemenlik iddiasında bulunuyor. Filipinler, Vietnam, Brunei ve Malezya gibi kıyı komşusu ülkeler de bölgede hak iddia ediyor.

Çin'in bölgedeki ihtilaflı adalarda askeri üsler inşa etmesi ve sivil gemi filolarını uzun süreli bulundurmasına bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.