Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 2025 yılı bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İzmir Körfezi'nde kirliliğin sorumlusunun İzmir Büyükşehir Belediyesi olduğunu belirterek "İzmir Körfezi bir zahmet temizlenecek. Büyükşehir Belediyesi yapması gereken sorumluluklarını, görevlerini bir zahmet yerine getirecek ve İzmir Körfezi'nin temizlenmesi adına ilgili herkese sorumluluklarını, vazifelerini, görevlerini hatırlatmaya İzmir halkı ve milletimiz adına devam edeceğiz." dedi.

Kurum, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.

Dünyada, her 10 dakikada toplam 5 bin 900 ton plastik atık oluştuğunu belirten Kurum, her 10 dakikada 370 ton atığın okyanuslara karıştığını, 20 deniz kuşunun ve 2 kaplumbağanın öldüğünü, 77 hektar ormanlık alanın yok olduğunu ve 25 bin ton gıdanın çöpe atıldığını söyledi.

Murat Kurum, Bakanlık olarak bu küresel israf ve tüketim çılgınlığına dair adımları kararlılıkla attıklarını ifade ederek, bu soruna, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın öncülüğündeki Sıfır Atık Seferberliği ile çözüm bulmaya çalıştıklarını bildirdi.

Sıfır Atık Projesi'nin küresel bir çevre hareketi olduğunu ve 6 ayrı uluslararası ödüle layık görüldüğünü kaydeden Kurum, "81 ilimiz için 'Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı'mızı hazırladık. 193 bin binada, sıfır atık yönetim sistemini kurduk. Toplam 60 milyon ton atığı geri dönüşüme tabi tutmak suretiyle kazandık. Yüzlerce okul, binlerce kilometre yol, onlarca hastane yapılabilecek olan tam 185 milyar lira gibi devasa bir bütçeyi ekonomimize kazandırdık. Daha da önemlisi tam 498 milyon ağacın kesilmesinin ve 5,9 milyon ton sera gazı salımının önüne geçtik." diye konuştu.

Bakan Kurum, bu güzel tabloyu belediyelerle birlikte hayata geçirdiklerini belirterek "Son 22 yılda, 25 bin 950 adet çevre yatırımına, hiçbir belediye ayrımı gözetmeksizin 58 milyar lira destek sağladık. Şu anda da yerel yönetimlerimizin çevre, sıfır atık ve iklim projelerine en büyük destekleri vermeye devam ediyoruz. 7 bölgemizde sıfır atık pilot ilçelerimizi belirleyeceğiz. Depozito Yönetim Sistemimizin makine ve altyapı kurulumunu 2025 yılı sonuna kadar yapacak; ülke genelinde uygulamaya geçeceğiz. 2017 yılında yüzde 13 olan geri kazanım oranımızı, 2024 yılı itibarıyla yüzde 35'e çıkardık, inşallah daha çok çalışarak 2035 yılında yüzde 60'a çıkaracağız." ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin menfaatlerini müdafaa etmek yerine "mavi vatan" için "masal" diyenlere aldırmadan, tüm denizleri "Sıfır Atık Mavi Projesi" ile koruduklarını kaydeden Kurum, Marmara Denizi'nde yaşanan müsilajla beraber izleme noktası sayısını 150'ye çıkardıklarını ve şu anda İzmit Körfezi'nde Avrupa'nın en kapsamlı çevre ve denizcilik projesini titizlikle yürüttüklerini söyledi.

- İzmir Körfezi'nden alınan numune su komisyonda

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Kurum, İzmir Körfezi'nde yaşanan balık ölümlerinin gündeme oturduğunu anımsatarak, burada saha incelemesini tamamladıklarını; İzmir Körfezi'ne ve "mavi vatan"a dair sayısız çalışma yapan bilim insanlarından oluşan İzmir Körfezi Bilim Kurulu'nu kurduklarını bildirdi.

Yanında getirdiği, İzmir Körfezi'nden alınan bir şişe deniz suyu numunesini milletvekillerine gösteren Kurum, şöyle devam etti:

"Bu suyu, İzmir Körfezi'ndeki kirliliği görmekten imtina eden, bu acı tablo karşısında tek bir açıklama dahi yapmayan siyasilere, denizin kirliliğini daha iyi anlatmak için getirdik. Artık İzmir Körfezi'mizde büyük bir çevre felaketi yaşandığını, körfezin içindeki tüm canlılarla birlikte can çekiştiğini, her saat başı binlerce balığın öldüğünü görmenin vakti gelmiş, hatta geçmiştir. Millet önünde soruyorum; şu kirliliğin olduğu bir denizde balıklar yaşayabilir mi? Bu kokunun olduğu bir denizin kıyısında, İzmirliler rahatça hayat sürebilir mi? Şu anda bu su numunesi içerisinde atık su kaynaklı amonyak miktarı, olması gerekenden 50 kat daha fazladır. Bu şişenin içindeki oksijen miktarı sıfırdır, sıfır."

İzmir Körfezi'nde, bu şişedekinden daha kötü bir durumun var olduğuna işaret eden Kurum, "Bu kirliliğin nedeni nedir biliyor musunuz? 85 milyonun da malumu olduğu gibi, İzmir'in atık sularını arıtmayan, yağmur suyu ile kanalizasyonu bile birbirinden ayıramayan, pis suları doğrudan İzmir Körfezi'ne döken, körfezi foseptik çukuru gibi kullanan İzmir Büyükşehir Belediyesidir, İzmir Büyükşehir Belediyesi yönetimleridir. Bu kirliliği çözmek adına 15 maddeden oluşan İzmir Körfezi Acil ve Kısa Vadeli Eylem Planı'mızı milletimizle paylaşmış durumdayız. Orta ve uzun vadeli eylem planlarımızı da çok yakın zamanda açıklayacağız." diye konuştu.

Bakan Kurum, İzmir Körfezi'nin temizlenmesi sürecinin takipçisi olacaklarını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İzmir Körfezi'nin, umursamaz ellerde heba olmasına; 'Her seçim öncesinde Körfez'de kulaç atacağız.' deyip tek bir olumlu adım atmayan zihniyete müsaade etmeyeceğiz. Ben Çevre Bakanı olarak diyorum ki; bunu herkes not alsın, İzmir Körfezi bir zahmet temizlenecek. Büyükşehir Belediyesi yapması gereken sorumluluklarını, görevlerini bir zahmet yerine getirecek ve İzmir Körfezi'nin temizlenmesi adına ilgili herkese sorumluluklarını, vazifelerini, görevlerini hatırlatmaya İzmir halkı ve milletimiz adına devam edeceğiz."

Mavi vatanın 50 ve 100 yıllık temiz geleceğini garanti edeceğine inandıkları Mapa-Şamandıra Projesi'ne de başladıklarını anlatan Kurum, projenin pilot uygulamasını, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi'nde bu yıl hayata geçireceklerini ve en kısa sürede aynı uygulamayı tüm denizlere yayacaklarını bildirdi.

Kurum, Van Gölü ve Eğirdir Gölü'nde yürüttükleri çalışmalara da değinerek, Ayder ve Uzungöl'de tarihin en titiz doğa koruma projelerini yürüttüklerini bildirdi.

- "Atatürk Havalimanı Millet Bahçemizi coşkuyla açacağız"

Bakan Kurum, "Yeşil Şehir Vizyonu"nun en önemli adımının millet bahçeleri olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:

"81 ilimizde 81 milyon metrekare yeşil, sağlıklı alan hedefiyle yola çıktık. Bugün hedefimize ulaşmamıza çok az kaldı. Şu anda 77 milyon metrekare alana yayılan tam 521 millet bahçesi yapıyoruz. Geçtiğimiz haftalarda, Bağcılar'da İstanbullu hemşehrilerimize armağan ettiğimiz bahçemizle birlikte 32 milyon metrekarelik alanda toplam 274 millet bahçesini bitirip vatandaşımızın hizmetine sunduk. 45 milyon metrekarelik alanda 247 millet bahçesinin çalışmalarına da olanca hızıyla devam ediyoruz. İstanbul'un fethinin 569. yılında ilk fidanlarıyla buluşturduğumuz Atatürk Havalimanı Millet Bahçemizi kalan tüm etaplarını hızla tamamlayarak milletimizle birlikte coşkuyla açacağız."

İller Bankası aracılığıyla yerel yönetimlerin ihtiyaçları için içme suyundan atık suya, katı atıktan yenilenebilir enerjiye kadar 701 milyar lira tutarındaki 9 bin projeyi hayata geçirdiklerini bildiren Kurum, yatırım bedeli, 22,4 milyar lira olan 230 projenin devam ettiğini söyledi.

Kurum, 2002'de AK Parti iktidarları öncesinde 145 atık su arıtma tesisi ile belediye nüfusunun yüzde 35'ine atık su arıtma hizmeti veren bir Türkiye olduğunu ifade ederek "Bugün itibarıyla atık su arıtma tesisi sayımızı 1231'e yükseltmiş bir Türkiye'ye ulaştık. Hizmet verilen belediye nüfusuna baktığımızda bu oran, yüzde 91'e geldi. Dahası da var, 2002 yılında bu ülkede sadece 15 tane katı atık düzenli depolama tesisi varken 8 Kasım, yani bugün itibarıyla 94 sayısına ulaştık. Bu tesislerle 1248 belediyede nüfusumuzun yüzde 95'ine hizmet verir hale geldik. Üstelik bu alanlarda sadece atığı depolamıyor, geri kazanım ön işlem tesislerini yapıyor, atığı paraya ve milletimize hizmet edecek yatırımlara dönüştürüyoruz." diye konuştu.

Vatandaş ile devlet arasında tek bir mülkiyet sorunu bırakmama konusunda kararlı olduklarını kaydeden Kurum, "Bunun için 2B arazileri ile Hazine'ye ait tarım arazilerinin satışında 2024 yılında 30 bin olmak üzere toplam 1 milyon 77 bin hak sahibine tapularını teslim ettik. 86 bin 934 çiftçi kardeşimize ecrimisil olarak ödediği bedelin yarısı üzerinden kullandıkları arazileri kiraladık, istihdama, üretime katkı sunduk." dedi.

Ülke olarak her geçen gün çok daha fazla kuvvetli meteorolojik hadiseyle karşı karşıya kaldıklarını belirten Kurum, 2002'de 31 olan Otomatik Gözlem İstasyonu sayısını, 2024'te 2 bin 58'e ulaştırdıklarını bildirdi.

Kurum, çölleşme ve erozyonla mücadele çabalarının da sürdüğünü ifade ederek, bu yıl itibarıyla 496 adet ağaçlandırma, erozyon, sel, çığ ve heyelan kontrolü projesi hazırladıklarını söyledi.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile akıllı şehirlerin temel ihtiyacı olan 3 boyutlu kadastro çalışmalarına başladıklarını belirten Kurum, bu çalışmayı 2026'da bütün illerde tamamlayacaklarını ifade etti.

- "Gayrimenkul sektöründe vergi adaletini sağlanması çalışmamıza başladık"

Bakan Kurum, 3 boyutlu Şehir Modelleri ve Arazi Kullanım Kararları ile birlikte birçok konuda verimliliği artıracaklarını belirterek, şöyle devam etti:

"Tam bu noktada, vatandaşımızı son derece rahatlatacak yeni uygulamalarımızı ve mevzuat değişikliklerimizi ilk kez buradan paylaşmak istiyorum. Birincisi, gayrimenkul sektöründe vergi adaletinin sağlanması, kamu gelirlerinin artırılmasına dair çalışmamıza başladık. İnşallah 2026 yılında tüm ülke genelinde tamamlayacağız. Böylece tüm kamusal işlemlerde rayiç bedeller yerine gerçek değerlerin kullanılmasını sağlamış olacağız. Yine belediyelerin kamu ortaklığı payı ve imar hakkı transferi ile ilgili düzenlemeler üzerinde çalışıyoruz. Buna göre, KOP alanlarındaki imar hakkını başka bir imar adasına aktaran, mağduriyet yaşayan vatandaşlarımızın ve belediyelerimizin sorunlarını çözen adımımızı çok yakında açıklayacağız. Diğer taraftan imar hakkı transferinin sertifikalaştırılması yani menkulleştirilmesi için de çalışmalarımızı tamamlayarak milletimize sunacağız."

Apartman ve sitelere yönelik olarak da Kurum, "Apartman ve sitelerde, ortak alanların ve ortak giderlerin nasıl yönetileceği konusunda gerek kat maliklerinin gerekse hizmet sunucusu şirketlerin sorunlarına çözüm bulacak olan mevzuat çalışmamızı tamamlamak üzereyiz, inşallah bu yıl içinde bu sorunu çözecek adımları atıp milletimizle paylaşacağız." dedi.

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği'ni güncellediklerini bildiren Kurum, "Yerleşim alanlarında elektrikli araçlar için şarj ünitelerinin kurulumunu kolaylaştırıyoruz. Site ve apartman otoparklarında şarj ünitelerinin kurulumu için zorunlu olan elektrik tesisatı için ruhsat alınmasını gündemden çıkaracak, bu süreci kolaylaştıracak ve yenilenebilir enerjideki payımızı artıracak adımlarımızı atıyoruz." ifadelerini kullandı.

Kurum, "Kamuya ait ve yeni yapı ruhsatı alınacak 10 bin metrekare ve üzerindeki sağlık, eğitim ve hizmet binaları için Yeşil Sertifika alınmasını zorunlu hale getiriyoruz. Belli büyüklük ve tipteki kamu binaları ve özel binalarda yağmur suyu ve gri su sistemlerinin kurulumu artık zorunlu hale gelecek. Bu sayede her 1,5 yılda Mogan Gölü kadar sudan tasarruf etmeyi hedefliyoruz." diye konuştu.

CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin'in, konuşmasında Erzincan İliç'teki maden ocağı kazasına yer vermediği eleştirileri üzerine Kurum, "Sorarsınız, cevap veririm. Siz bizim hizmetlerimizi, eserlerimizi hazmedemiyorsunuz, hazmedemiyorsunuz, hazmedemiyorsunuz, hazmedemiyorsunuz. Siz hazmetseniz de hazmetmeseniz de biz bu aziz millet için bu hizmetleri yapmaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.

- İzmir Körfezi'nden getirilen deniz suyu numunesi tartışmalara neden oldu

Öte yandan Kurum'un, sunumu sırasında İzmir Körfezi'ndeki kirliliğe dikkati çekmek için yanında getirdiği deniz suyu numunesini milletvekillerine göstermesi üzerine CHP'li milletvekilleri Kurum'a sözlü sataşmada bulundu.

Tartışmalar üzerine Komisyon Başkanı Mehmet Muş, görüşmeye ara verdi.

Aranın ardından Kurum, İzmir Körfezi'ndeki kirliliğe ilişkin yapılacakları anlattı. Bu sırada AK Parti ve CHP milletvekilleri arasında sert tartışmalar yaşanınca görüşmelere ikinci kez ara verildi.

İkinci aranın ardından oturumu yeniden açan Muş, yaptığı konuşmada, milletvekillerini kaba ve yaralayıcı bir dil kullanmamaları konusunda uyardı.

(Bitti)