"Bugün hava nasıl olacak?" sorusunu 87 yıldır yanıtlıyorlar

YILDIZ NEVİN GÜNDOĞMUŞ - Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 87 yıldır "Hava nasıl olacak?" sorusunun yanıtı için yaptığı tahminlerle vatandaşları bilgilendiriyor, kuvvetli meteorolojik hadiselerle ilgili verdiği erken uyarılarla da can ve mal kayıplarının önlenmesini sağlıyor.

Devlet Meteoroloji İşleri Umum Müdürlüğü Kuruluş Kanunu 10 Şubat 1937'de kabul edildi, Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk, tarafından 19 Şubat 1937'de Kuruluş Kanunu'nun imzalanmasının ardından kurum faaliyetlerine başladı.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü, kuruluşunun 87'nci yıl dönümünde kapılarını Anadolu Ajansına açtı.

Türkiye genelinde 3 bin personeliyle 7 gün 24 saat hizmet veren genel müdürlük, Ankara dışındaki meteoroloji uzmanlarıyla günlük yapılan çevrim içi toplantılarda, ülke genelindeki sıcaklık ve hava tahminlerini yerinden teyit ederek vatandaşlara ulaştırıyor.

Tahminler Dairesi Başkanı Yüksel Yağan, AA muhabirine, hava tahmini hazırlanırken neler yapıldığını anlattı. Yağan, "Hava tahmini, meteorolojik gözlemlerin işlenmesi ve birtakım hesaplanmaların yapılmasından sonra tahmin haritalarının oluşturulması ve haritaların meteoroloji uzmanları tarafından değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkan bir sürecin ürünüdür." dedi.

Meteorolojik gözlemlerin temel olarak iki ana grupta yapıldığını belirten Yağan, bunların "meteorolojik yer gözlemleri" ve "yüksek atmosfer gözlemleri" olduğunu söyledi.

Elde edilen verilerin gerektiğinde saatlik olarak yayınlanıp, vatandaşlarla paylaşıldığını dile getiren Yağan, gözlemlerin detaylarını şöyle aktardı:

"Meteorolojik yer gözlemleri hali hazırda otomatik olarak yapılıyor, yer seviyesindeki basınç, sıcaklık nem, rüzgar gibi birçok meteorolojik parametre elde ediliyor. Yüksek atmosfer gözlemleri de 'radyosonde rasatları' dediğimiz balonla yapılan, halkımızın daha çok ilgisini çeken gözlemlerdir. Yer seviyesinden 30 kilometreye kadar Türkiye'de belirli noktalarda bu gözlemleri yapıyoruz ve bu gözlemleri yurt dışına uluslararası yayınlıyoruz. Dolayısıyla atmosferi üç boyutlu olarak gözlemlemiş oluyoruz."

- Türkiye'de 2057 gözlem sistemi var

Gözlem sistemlerinin sayısına ilişkin bilgi veren Yağan, "Türkiye'de içerisinde yer ve yüksek atmosfer gözlemleri ile meteorolojik radar gözlemlerinin de yer aldığı toplam 2057 gözlem sistemi bulunmaktadır. Buna ilave, üyesi olduğumuz Avrupa Meteoroloji Uyduları İşletme Teşkilatı'ndan (EUMETSAT) da uydu görüntüleri elde edilip değerlendirilmektedir." dedi.

Yağan, ölçüm işlemlerinin, hava tahmini sürecinin başlangıcı olduğunu dile getirerek, "Daha sonra yer ve yüksek atmosfer gözlemlerine meteorolojik uydu ve radar gözlemleri de dahil ediliyor. Hatta ikincil planda gemilerde yapılan meteorolojik gözlemler ile uçaklarda yapılan meteorolojik gözlemler de ekleniyor." diye konuştu.

Dünyadaki havacılık sektöründe kullanılan birçok uçağın, uçuş esnasında meteorolojik veriler elde ettiğini aktaran Yağan, bu gözlem verilerinin yayınlandığı uluslararası platformlardan da yararlandıklarını söyledi.

Sonuçlar elde edildikten sonra, kontrolden geçirilip, doğruluğunun teyit edildiğini ve sayısal hava tahmin modelleri olarak adlandırılan "atmosferik simülasyon programları"na aktarıldığını kaydeden Yağan, sayısal hava tahmin modellerinin hesaplamalarından sonra meteorolojik tahmin haritalarının ortaya çıktığını anlattı.

Yağan, bu haritaların meteoroloji uzmanları tarafından değerlendirildiğine işaret ederek, "Sayısal hava tahmin modelleri bu simülasyonu yapar ama bu tahmin sonuçları yüzde 100 doğru değildir. Burada tecrübe, insan faktörü devreye girer bu sayısal hava tahmin modellerinden çıktıları değerlendirilir, analiz edilir ve süreç sonunda hazırlanan hava tahminleri kamuoyu ile paylaşılır." diye konuştu.

Yapılan tahminlerde ve değerlendirmelerde kuvvetli bir meteorolojik hadise olduğunda meteorolojik uyarıların hazırlanarak, SMS, Meteoroloji'nin Sesi Radyosu, e-posta, genel müdürlüğün web sayfası ve mobil uygulamaları üzerinden yayınlandığını dile getiren Yağan, "Bu meteorolojik uyarılar, valiliklerimiz, belediyelerimiz başta olmak üzere bütün yetkili ve ilgili kurum kuruluşlarla paylaşılıyor. Bu sayede ilgililerin ve sorumluluğu olan insanların vaktinden önce tedbir alması sağlanarak, can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi sağlanıyor." dedi.

- Balon yardımıyla yüksek atmosfer gözlemi yapılıyor

Öte yandan, Meteoroloji Genel Müdürlüğü yerleşkesi içerisinde her gün yüksek atmosfer gözlemi için balonla radyosonde rasatları yapılıyor. Bu gözlemler, günde 2 kere 14.30 ve 02.30'da dünya ile eş zamanlı olarak gerçekleştiriliyor.

Radyosonde hasadı yapılırken ilk aşamayı, cihazı atmosfere ulaştırması için balonun şişirilmesi oluşturuyor. Yanıcı gaz kullanıldığı için tedbir amaçlı özel kostümlerle şişirilen balona, radyosonde cihazı bağlanarak, atmosfere gönderiliyor. Radyosonde cihazı, balonun yardımıyla serbest atmosferde yukarı çıkarken meteorolojik bilgileri de eş zamanlı olarak ölçerek ve istasyona gönderiyor.

- "Yerli ve tamamen milli olan cihazlarımızı kullanıyoruz"

Meteoroloji 9. Bölge Müdürlüğü (Ankara) Teknik Şube Müdürü Ümit Gülbağ, yüksek atmosfer gözlemlerine ilişkin bilgi vererek, "Türkiye'de 9 merkezimizden, dünyada ise yaklaşık 800 merkezden yüksek atmosfer gözlemleri yapılıyor." dedi.

Gözlem sırasında balon, cihaz ve paraşüt kullanıldığını aktaran Gülbağ, şöyle devam etti:

"Balonumuz lateksten oluşmakta cihaz olarak da Genel Müdürümüz Volkan Mutlu Coşkun'un talimatlarıyla 2-3 yıldır yerli ve tamamen milli olan cihazlarımızı kullanıyoruz, yurt dışından herhangi bir cihaz almıyoruz. Cihazımız basınç, rüzgar, sıcaklık nem gibi değerleri ölçüp yerdeki sistemimize iletiyor. Yerdeki sistemimizden de bunlar kodlanıp genel müdürlüğümüze gönderip modeller ve sübjektif tahminlerde kullanılıyor. Cihazımız dakikada 160 metre kadar yükseliyor, 35 kilometreye kadar çıkıyor. Basınç düşük olduğu için genişliyor ve o civarda patlıyor ve düşüyor."

Gülbağ, tek kullanımlık olarak üretilen cihazın paraşüt yardımıyla düştüğünü belirterek, 100 gram ağırlığında olması dolayısıyla da herhangi bir zarara sebebiyet vermediğini kaydetti.