Bebeklerde kazaya bağlı 100 ölümden 7'si nefes borusuna kaçan yabancı cisimden

ANKARA (AA) - YEŞİM SERT KARAASLAN - Türkiye Acil Tıp Derneği (TATD) Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ayhan Özhasenekler, soluk borusuna yabancı cisim kaçmasının özellikle 1-3 yaş arası çocuklarda daha sık görüldüğünü belirterek, "Literatürde aynı yaş grubu çocuklarda kazalara bağlı ölümlerin yüzde 7'sinden yabancı cisim aspirasyonları sorumlu." dedi.

Özhasenekler, AA muhabirine yaptığı açıklamada, nefes borusuna yabancı bir cismin kaçması anlamına gelen "yabancı cisim aspirasyonları"nın çocukluk çağında sık görülen, ölümle sonuçlanabilen bir durum olduğunu söyledi.

Yabancı cisim aspirasyonlarda erken tanı ve uygun ilk yardım müdahalesinin hayati öneme sahip olduğunun altını çizen Özhasenekler, "Özellikle 1-3 yaş arası çocuklarda daha sık görülmektedir. Literatürde aynı yaş grubu çocuklarda kazalara bağlı ölümlerin yüzde 7'sinden yabancı cisim aspirasyonları sorumludur." diye konuştu.

Özhasenekler, küçük çocuklarda yemek parçaları, şekerlemeler, çerez ve çekirdek, minik oyuncaklar ve parçaları, metal para, boncuk ile kalem kapaklarının en çok bu soruna yol açan maddeler olduğuna dikkati çekti. Özellikle, çocukların konuşurken, ağlarken, yürürken ağızlarına yiyecek madde, oyuncak ve parçalarını almalarının, bu cisimlerin nefes borusuna kaçma riskini artırdığına işaret eden Özhasenekler, şu bilgileri verdi:

"Yabancı cisim aspirasyonlarına bağlı tıkanıklıklar, en sık soluk borusunda görülmektedir. Yabancı cisim aspirasyonları klinik olarak kısmi veya tam tıkanıklık şeklinde klinik bulgu verebilir.

Kısmi tıkanıklıkta hastalarda öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum şikayetleri sık görülürken, tam tıkanıklıkta hasta öksüremez, hava açlığı içerisindedir. Genellikle erken dönemde uygun öykü ile tanı konan yabancı cisim aspirasyonlarına, gerek ilk yardım anlamında gerekse hastane şartlarında müdahale edilebilmesine rağmen, öykünün tam olarak bilinemediği durumlarda akciğer enfeksiyonu, astım gibi klinik durumlar ile karışabilir."

- Yabancı cisim aspirasyonlarında ilk yardım

Yabancı cisim aspirasyonlarında, hasta yönetiminin olay yerinde başlaması gerektiğini vurgulayan Özhasenekler, "112" acil çağrı sisteminin erken dönemde aktive edilmesinin önem taşıdığını dile getirdi.

Özhasenekler, sözlerine şöyle devam etti:

"Kısmi tıkanıklıklarda hasta ile iletişim halinde olunmalı, öne doğru eğilerek yabancı cisim çıkana kadar hastanın öksürmesi sağlanmalı. Öksürmekle yabancı cismin çıkmadığı durumlarda, hastanın öne eğilmiş pozisyonda iki kürek kemiği arasına 3-5 kez vurularak yabancı cismin çıkmasına yardımcı olunmalı. Ancak tam tıkanıklıkta erişkin veya bir yaşından büyük çocuklarda, hastanın bilinci açıksa, 'Heimlich' manevrası denilen hayat kurtarıcı manevra yapılmalı. Kurtarıcı, hastanın arkasına geçmeli, hastanın göbek çukuru ile göğüs kafesi arasına bir elini yumruk yaparak yerleştirmeli ve diğer eliyle de destekleyerek içe yukarı şekilde 5 kez baskı uygulamalı.

Kurtarıcı ile hastanın boyu uyumsuz veya kurtarıcının kolları hastanın göbek çevresini saracak kadar uzun değilse hastayı dikkatli bir şeklide sırt üstü yere yatırmalı, her iki elini üst üste gelecek şeklide hastanın göbek çukuru ile göğüs kafesi arasına yerleştirerek içe yukarı olacak şekilde 5 kez itme hareketi yapmalı.

Hasta 1 yaş altında, tam tıkanıklık var ve bilinci açık ise, çocuk, kurtarıcının sol kolu üzerine başı aşağıya doğru gelecek şekilde yüzükoyun yatırılmalı, çocuğun her iki kürek kemiği arasına kurtarıcının elinin topuk kısmı ile 5 kez vurulmalı ve yabancı cismin çıkması sağlanmalı. Başka bir yöntemde ise, çocuk kurtarıcının sol kolu üzerine başı aşağıya doğru gelecek şekilde sırt üstü yatırılmalı, göğüs kafesi alt ucuna kurtarıcının sağ el 2. ve 3. parmakları birleştirilerek 5 kez itme hareketi yapılmalı."

- "Bilinci kapanan hastaya temel yaşam desteği uygulanmalı"

Prof. Dr. Özhasenekler, gerek kısmi gerekse tam tıkanıklık halinde hastanın bilincinin açık olduğuna dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizerek, "Eğer yabancı cisim aspirasyonu olan hastanın bilinci kapanmışsa yabancı cismi çıkarmakla uğraşılmamalı, hastaya temel yaşam desteği uygulanmalı, 112 acil çağrı sistemi erken dönemde aktive edilmeli." diye konuştu.

- "Küçük çocukların erişemeyeceği yerlerde muhafaza edilmeli"

Yabancı cisim aspirasyonlarının önlenebilir klinik bir durum olduğunu vurgulayan Özhasenekler, sözlerini şöyle tamamladı:

"Önemli olan önlem almaktır. Aspirasyona sebep olabilecek küçük yiyecek ve şekerlemeler, çerez, çekirdek, kalem kapağı, oyuncak parçaları küçük çocukların erişemeyeceği yerlerde muhafaza edilmeli. Gerek aile içerisinde gerekse okulda, böyle bir durumla karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği hakkında farkındalık eğitimleri yapılmalı, okullarda öğretmenlere uygulamalı sertifikasyonlu ilk yardım eğitimleri verilmeli, belli dönemlerde bu eğitimler tekrarlanarak bilgiler güncellenmeli."