ANALİZ - 1940'ta savaş nedeniyle iptal edilen Tokyo Olimpiyatları bu kez virüs tehdidi altında

İSTANBUL (AA) - MURAT KELEŞ - Dünyada 4 yılda bir düzenlenen olimpiyat oyunlarında; din, dil, ırk ayrımı yapılmaksızın tüm sporcular bir araya gelir. Olimpiyat ruhu altında binlerce sporcu centilmence madalya için ter döker. 1896 yılından beri düzenlenen oyunlardan sadece 3'ü iki dünya savaşı zamanında yapılamadı. Bu yıl 32'ncisi yapılacak Tokyo Olimpiyatları ise savaş değil virüs tehdidi altında.

Çin'in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıkan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) dünya genelinde binlerce kişinin ölümüne neden oldu. Güney Kore'den İran'a, Tayvan'dan İtalya'ya, ABD'den Avustralya'ya kadar ölümlere neden olan virüs, olimpiyatların yapılacağı Japonya'da ise şimdiye kadar 12 kişinin hayatına mal oldu. İşte bu nedenle oyunların düzenleneceği Japonya'da alarmın rengi kırmızıya dönmüş durumda. 24 Temmuz-9 Ağustos tarihlerinde düzenlenecek oyunların zamanında düzenlenip düzenlenmeyeceği sorusu şu anda tartışılan en önemli konuların başında geliyor.

- IOC temkinli, Japonya hükümeti kararlı

Olimpiyat oyunları dünyada en fazla takip edilen spor organizasyonlarından bir tanesi. Organizasyonun yapıldığı kente dünyanın dört bir yanından milyonlarca turist geliyor. Tehlikenin boyutu da bu yüzden artıyor. Salgının taraftarlar üzerinden dünyanın her yerine yayılması işten değil.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Üyesi Dick Pound, basına yaptığı açıklamada endişelerini dile getirdi. 1978 yılından bu yana IOC üyeliğini sürdüren Pound, mayıs ayı sonuna kadar bir karar verilmesi gerektiğini ifade ederek, "Bu aşamada göstergeler her şeyin planlandığı gibi gideceğini gösteriyor. Spora odaklanın ve IOC'nin sizi bir salgın bölgesine göndermeyeceğine emin olun." şeklinde görüş belirtti. Eğer salgın Japonya'da artarsa olimpiyat ertelenir mesajı verdi.

Pound'a ilk tepki Japonya hükümet sözcüsü Yoshihide Suga'dan geldi. Pound'un düşüncelerinin IOC'i bağlamayacağını vurgulayan Suga, "IOC bu açıklamaların resmi olmadığını ve olimpiyat hazırlıklarının planlandığı gibi devam ettiğini aktardı." ifadelerini kullandı.

Japonya virüs nedeniyle olimpiyatların iptal edilmemesi için elinden geleni yaparken onları öfkelendiren başka bir açıklama da İngiltere'den geldi. Başkent Londra'da belediye başkanlığına aday olan Shaun Bailey'in, Tokyo'da düzenlenecek 2020 Yaz Olimpiyatları'nın koronavirüs salgını nedeniyle Londra'da yapılabileceğini söylemesiyle Londra ve Tokyo arasında tansiyon yükseldi. Tokyo Valisi Yuriko Koike, Bailey'e tepki göstererek, yapılan açıklamanın organizatörleri alternatif bir yer aramaya zorladığını ve bu önerinin uygun olmadığını söyledi.

- Uğur Erdener: "Oyunların ertelenmesi IOC'nin gündeminde değildir"

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) Başkanı Prof. Dr. Uğur Erdener, IOC Üyesi Dick Pound'un açıklamasının kendi görüşü olduğunu söyledi.

Ayrıca IOC Asbaşkanı da olan Erdener, "Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin olimpiyat oyunlarını düzenleme hakkını ülkelere hangi kriterler doğrultusunda verdiği kamuoyunca bilinmektedir. Koronavirüs salgınının durumu IOC tarafından yakından takip edilmekle birlikte, şu an için Tokyo 2020 Yaz Olimpiyat Oyunları'nın ertelenmesi, yer değiştirmesi veya iptal edilmesi konusu ne IOC'nin ne de Tokyo 2020 Organizasyon Komitesi’nin gündeminde." ifadelerini kullandı.

- Koronavirüs, Japonya'da ligleri ve Tokyo Maratonu'nu vurdu

Koronavirüs birçok ülkede spor organizasyonlarını da vurdu. Bunların başında en çok takip edilen spor dalı futbol oldu. Çin'de ligler süresiz ertelenirken İtalya'da birçok karşılaşma iptal edildi, İsviçre'de ise 1. ve 2. ligler 23 Mart'a kadar ertelendi. Şimdiye kadar 12 kişinin öldüğü Japonya'da da virüs tehdidi yeşil sahalara indi.

Japonya'da 1, 2 ve 3. ligler ile Japonya J Ligi Levain Kupası'nda 28 Şubat-15 Mart tarihlerinde planlanan 94 karşılaşma süresiz ertelendi. Maçların ne zaman oynanacağı konusunda açıklama yapılmadı.

Boston, Londra, Berlin, Chicago ve New York ile Tokyo Maratonu dünyanın en büyük maratonları arasında yer alıyor. 1 Mart'ta yapılan Tokyo Maratonu, koronavirüs nedeniyle bu yıl diğer yıllara nazaran sakin geçti. Çünkü, 38 bin kişinin kaydolduğu maraton, virüs nedeniyle genel katılıma kapatıldı. Maraton erkek, kadın ve tekerlekli sandalye kategorilerinde yalnızca davetli elit atletlerin katılımıyla koşuldu.

Liglerin ertelenmesi ve maratonun genel katılıma kapatılması Tokyo Olimpiyatları'nın akıbetine ilişkin soru işaretlerini de artırdı.

- 1896'dan beri 3 olimpiyat savaş nedeniyle ertelendi

Modern olimpiyatların başladığı 1896 yılından bu yana gerçekleştirilen oyunlar 1. ve 2. Dünya Savaş'ı nedeniyle 3 kez yapılmadı. Onun dışında olimpiyatlar 4 yılda bir düzenlendi.

Almanya'nın Berlin kentinde yapılması planlanan 1916 Olimpiyatları, Birinci Dünya Savaşı nedeniyle gerçekleştirilemedi. 1940 yılında Japonya'nın başkenti Tokyo'ya verilen olimpiyat oyunları savaş nedeniyle bu kentten alınarak Finlandiya'nın başkenti Helsinki'ye verildi. İkinci Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine bu kent de organizasyonu gerçekleştiremedi. 1944'te ise İngiltere'nin başkenti Londra'da düzenlenmesi planlanan olimpiyat oyunları da yine İkinci Dünya Savaşı yüzünden yapılamadı.

Tarihinde 3 kez savaş nedeniyle düzenlenemeyen olimpiyat oyunları, bu kez virüs tehdidi altında bulunuyor. Eğer salgın daha fazla artar ve tehlike yüksek boyutlara çıkarsa Tokyo, bir kez daha olimpiyatlara ev sahipliği yapamayacak.

1940 Olimpiyatları'nın düzenlenemediği Tokyo, 24 yıl sonra 1964'te olimpiyatlara ilk kez ev sahipliği yapmıştı.

- Olimpiyatların Japonya'ya maliyeti 25 milyar dolar

Tokyo'nun adaylık başvurusu yaptığı 2013 yılında, organizasyonun ülkeye maliyetinin 7,3 milyar dolar olacağı öngörülmüştü. Ancak ilerleyen yıllarda maliyet yüksek oranda artış gösterdi.

Japon Ulusal Denetim Kurulunun yayınladığı raporda, ülkenin Tokyo Olimpiyatları'na hazırlık bütçesinin 25 milyar dolara yaklaşacağı belirtildi. Çin 2008 Pekin Olimpiyatları için 44 milyar dolar, İngiltere 2012 Londra Olimpiyatları için 10 milyar dolar, Brezilya ise 2016 Rio Olimpiyatları için 13 milyar dolar harcama yapmıştı.

Olimpiyatların iptal edilmesi Japon ekonomisine de darbe vurabilir. Sadece stat yapımı ya da iyileştirilmesi, metro ve altyapı gibi çalışmalar için harcanan paranın yanında yayın hakları, otel ve uçak rezervasyonlarının iptal edilmesi bile Japonya'yı ciddi anlamda düşündürüyor.

Basında çıkan haberlere göre, Japon şirketleri 3 milyar dolardan fazla sponsorluk anlaşması yapmış durumda. Ayrıca Amerikan NBC medya kuruluşu yayın hakları için halihazırda 1,4 milyar dolar ödeme yaptı.

Japonya'nın simge otellerinden Okura, olimpiyatlar için yeniden dizayn edildi. Restorasyon çalışmaları için tam 1 milyar dolar harcama yapıldı. Tokyo'daki yüzlerce otele binlerce kişi rezervasyon yaptırdı. Oyunların iptal edilmesi ülkede turizm sektörüne ciddi anlamda darbe vuracak gibi görünüyor.

Ayrıca, Japon Hava Yolları, 200 milyon dolar bütçeli Zipair adlı hava yolu şirketi kurdu. Mayıs ayında açılması planlanan şirket, oyunlar boyunca taşıma yapmayı planlıyor. İptal halinde bu yatırım da yara alacak.

- Brezilya'da Zika, Japonya'da Korona

2016'da Brezilya'da düzenlenen Rio Olimpiyatları öncesinde dünyada yine panik havası estiren Zika virüsü ortaya çıkmıştı. Zika tehdidi nedeniyle dünya golf sıralamasının ilk 4 ismi dahil toplam 21 golfçü, birçok tenisçi ve diğer branşlardan çok sayıda sporcu olimpiyatlara gitmemişti.

Koronavirüs nedeniyle Japonya'ya gitmek istemediğini açıklayan sporcu henüz çıkmadı ama eğer yaz ayına kadar virüs tehlikesi geçmez ise ünlü sporcuların oyunlara gitmeyeceklerini duyurması büyük bir olasılık olarak görülüyor.