EMRE ILIKAN - Van'ın Muradiye ilçesinde 6 şüpheli tarafından sökülerek kent dışına çıkarılmak istenirken ele geçirilen salep yumruları, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Flora Uygulama ve Araştırma Merkezinde koruma altına alındı.
Van, Bitlis, Hakkari, Siirt ve Muş'un yüksek kesimlerinde yetişen mor, açık, pembe ve nadiren beyaz tonlardaki çiçekleriyle bilinen salep bitkisi, biyokaçakçıların hedefi oldu.
İl Jandarma Komutanlığı ekiplerince Muradiye ilçesine bağlı Ünseli Mahallesi'nde geçen ay yapılan kontrollerde, bulundukları yerden sökülerek kent dışına çıkarılmak istenen 2 bin 900 salep yumrusu ele geçirildi.
El konulan ve boyu 5 santimetreye kadar çıkabilen salep yumruları, İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ekiplerince götürüldükleri Van YYÜ Flora Uygulama ve Araştırma Merkezinde, merkez müdürü Prof. Dr. Murat Ünal, Van YYÜ Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fevzi Özgökçe ve Eğitim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Sinan İşler'in gözetiminde Van YYÜ Botanik Bahçesinde yeniden toprakla buluşturuldu.
- "Salep yumrularını doğaya kazandırdık"
Prof. Dr. Özgökçe, AA muhabirine, Rektörlük ve Bilimsel Araştırma Koordinatörlüğünün desteğiyle oluşturdukları Van YYÜ Botanik Bahçesinde Van ve çevre illerde tahribata uğrayan başta endemik ve nadir bitkiler olmak üzere tüm bitki çeşitlerini korumaya çalıştıklarını söyledi.
Van'da biyokaçakçılığın önlenmesi amacıyla güvenlik güçleri, Tarım ve Orman İl ve İlçe Müdürlükleri ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü işbirliğinde çalışma yürüttüklerini belirten Özgökçe, şunları kaydetti:
"Geçen ay Muradiye'de ele geçirilen 2 bin 900 salep yumrusuyla ilgili gerekli çalışmaları yaptıktan sonra toprakla buluşturduk. Biyokaçakçılar biyolojik zenginliğimizi tahrip ederek maalesef yok ediyor. Biz de üniversite olarak bunun önüne geçmeye, vatandaşlarımızı bilinçlendirmeye çalışıyoruz. Küçük, orta ve büyük olarak boyutlandırdığımız salep yumrularını doğaya kazandırdık. Salep yumrusu hem dondurma hem de salep yapımında kullanılıyor. Piyasada yüksek fiyata satıldığı için biyokaçakçıların hedefi oluyor. Botanik bahçede koruma altına aldığımız salep yumrularını söküldükleri yere tekrar dikeceğiz. Amacımız salep yumrularının sökülmesini önlemektir. En önemlisi yerinde korumadır. Burada hem bitki zenginimizi ve çeşitliliğini dünyaya tanıtmayı hem de korumayı amaçlıyoruz. Bahçemizde yaklaşık 400 bitki türüne ait örnekler koruma altında."
- "Literatür çalışması yapıyoruz"
Prof. Dr. Ünal ise bitki biyoçeşitliliği açısından dünyanın en zengin ülkelerinden birinin Türkiye olduğunu ifade etti.
Bitki türlerini zarar görmeden yetiştirmeye çalıştıklarını anlatan Ünal, "Ele geçirilen bitki türlerinin örneklerini korumaya alıyoruz. Koruma biyolojisinin esaslarına göre literatür çalışması yapıyoruz. Her bitkinin koruma yöntemi farklıdır. Geliştirdiğimiz stratejiye göre çalışma başlatıyoruz. Güvenlik güçlerince ele geçirilen salep yumrularıyla ilgili de literatür araştırması yaptık. Kentte yetişen salep yumrusu ticari amaç için yoğun bir şekilde sökülüyor. Bu üzücü bir durum. Ele geçirilen salep bitkilerini boyutlandırdık. Taban suyu yüksek bir bölgede sökülen salep bitkilerini çizme metoduyla açtığımız oyukların içine 10 santimetre aralıklarla diktik." diye konuştu.
- "6 biyokaçakçıya 2 milyon 400 bin lira ceza uygulandı"
Öğretim Üyesi Dr. Sinan İşler de merkezlerine getirilen 2 bin 900 salep yumrusunu tutanak karşılığında teslim aldıklarını anlattı.
Ülkede yüksek oranda salep sökümünün yapıldığına dikkati çeken İşler, "Salep yumrusunun Tarım ve Orman Bakanlığının 1974 yılındaki uyarısıyla yurt dışı ihracatı yasaklandı. Bu yasak günümüzde de sürüyor. En son Muradiye ilçesinde güvenlik güçlerince yapılan kontrollerde salep yumrusu söktüğü tespit edilen 6 biyokaçakçıya 2 milyon 400 bin lira cezai işlem uygulandı. Salep orkide çiçeğinin yumrusundan elde edilir. Orkideler, dünya genelinde yaklaşık 800 cins ve 30 bin taksonla tohumlu bitkilerin en büyük familyalarından biri olan salepgiller familyasına dahildir. Bu familyanın türlerinin yaklaşık 70'i diğer bitkiler üzerinde epifit olarak yaşamaktadır."