CÜNEYT ÇELİK - Türkiye'de düzenli olarak görülen 418 kuş türünün son 22 yıldaki artışları ve azalışları analiz edildi.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı, Koç ile Utah üniversiteleri öğretim üyesi biyolog, ekolog ve kuş bilimci Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, 3 yıl boyunca ekibiyle çevrim içi veri tabanı "eBird"e kaydedilen verilerle, Türkiye'de düzenli görülen 418 kuş türünün 22 yıldaki değişimlerini inceledi.
Yapılan analizde, 418 kuş türünden, 63'ünün önemli ölçüde azaldığı ve bunlardan 13'ünün neslinin Avrupa'da tehdit altında veya tehdide yakın olduğu belirlendi. Azalan kuş türleri arasında yırtıcı kuşlar ile sulak alan kuşları dikkati çekti.
İnceleme ve araştırmada, ülkedeki 120 kuş türünün de 2000-2022 yıllarında arttığı ve bu türlerden 17'sinin neslinin küresel olarak veya Avrupa'da tehdit altında ya da tehdide yakın olduğu tespit edildi.
Çalışmaların sonuçları özetleyen "The value of community science data to analyze long-term avian trends in understudied regions: The state of birds in Türkiye" adlı makale, "Avian Research" bilimsel dergisinde yayınlandı.
Kuş bilimci Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, AA muhabirine, Türkiye'deki kuşları gözlemleyerek değişimlerini gördüklerini söyledi.
Ülkedeki tüm kuş türlerinin 22 yıldaki popülasyon değişimlerini tespit ettiklerini ifade eden Şekercioğlu, "Türkiye'ye ait 1,4 milyon kuş gözlem verisini, 2000-2022 yıllarındaki değişimlerini anlayacak şekilde, Utah Üniversitesi Yüksek Performanslı Bilgisayar Merkezi'nde 3 yıldır analiz ederek, doktora öğrencim Kyle Kittelberger'in ilk yazarlığını yaptığı makalemizi bilimsel dergide yayınladık." diye konuştu.
- "Ülkemizdeki eKuşbank'ta 1,4 milyon kuş gözlem veri tabanı var"
Şekercioğlu, dünyanın en büyük yaban hayatı veri tabanı olan Cornell Üniversitesinin "eBird" veri tabanında 1,5 milyar kuş gözlem kaydının olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
"Ülkemizdeki eKuşbank'ta 1,4 milyon kuş gözlem veri tabanı var. Bu verileri inceleyerek yeterli sayıda verisi olan 418 kuş türümüzün son 22 yıldaki değişimlerini analiz ettik. Bu kuş türlerimizin arasında 63 türün son 22 yılda azaldığını ve bunların 13'ünün Avrupa çapında tehlike altında olduğunu belirledik. Çalışmalarda 120 kuş türünün ise son yıllarda arttığını ve bunlar arasında iklim değişikliği ile küresel ısınmadan Türkiye'ye güneyden daha fazla giren türler olduğunu da tespit ettik."
Dünya kuş türlerinin neredeyse yüzde 5'ini barındıran 500 kuş türünün Türkiye'de kaydedildiğini anlatan Şekercioğlu, "Dünya kuş gözlem verilerinin binde 1'i bile Türkiye'den gelmiyor. Bu çalışmayla aynı zamanda ilk kez Türkiye'nin tüm kuş türleri; hareket kabiliyetleri, uzun, kısa mesafe göçmeni, irtifa göçmeni ve diğer kategoriler kullanılarak sınıflandırılmış oldu. Bilimsel dergide yayınladığımız makale ile Türkiye'deki 500 kuş türünün düzenli olarak görülen 418'ini yani 2000 ile 2022 yılları arasında 1,4 milyon kuşu gözlemleyip inceleyerek, Cumhuriyetimizin 100. yılında, ilk kez Türkiye çapında kuş türlerimizin popülasyon değişikliğini tespit etmiş olduk. Bu türlerden 63'ünün son 22 yılda azaldığını, 120'sinin ise arttığını gördük." değerlendirmesinde bulundu.