ŞAHİN OKTAY - Kocaeli'nin Kandıra ilçesinde büyüklerinden öğrendiği geleneksel yöntemlerle şeker kamışından pekmez yapan çiftçi Kadir Doğan, ilçede uzun bir aradan sonra yeniden hayat bulan geleneğin geleceğe taşınması için çalışıyor.
Kandıra'da bağ bozumu mevsimiyle başlayan şeker kamışı hasadı devam ediyor. Akdurak Mahallesi'nde yaşayan 62 yaşındaki Doğan, geleneksel yöntemle şeker kamışından pekmez elde ediyor.
Orakla kesilen şeker kamışları, kabuklarının soyulmasının ardından sıkım için mengeneye veriliyor. Elde edilen öz suyu süzgeçten geçirildikten sonra hiçbir katkı maddesi eklenmeden bakır kazanlara konuluyor. Odun ateşinde 8-10 saat kaynayan şeker kamışı suyu, pekmez formunu aldıktan sonra kavanozlara dolduruluyor.
Doğan, AA muhabirine, babasının da kendisi çocuk yaşlardayken şeker kamışı ektiğini ve suyunu sıktırmak için başka köylere gittiklerini, ancak 1970'li yıllardan itibaren bölgede şeker kamışı üretiminin azalarak bitme noktasına geldiğini söyledi.
Bunu yeniden canlandırmak için yaklaşık 15 sene önce tohum arayışına girdiğini dile getiren Doğan, eski Kandıra Muhtarlar Derneği Başkanı Mustafa Güzel'in ahşap evin duvarına asılı halde bulduğu bir avuç tohumu getirmesiyle hikayesinin başladığını anlattı.
Doğan, bahçesine ektiği tohumlardan 3 kök şeker kamışı çıktığını kaydederek, "Tohumları 3 yıl boyunca çoğalttıktan sonra Kandıra sanayisindeki bir ustayla sıkma makinesi yaptık. 12-13 yıl oldu başlayalı, hala devam ediyoruz. Artık bölgede eken insanlar var. Sıktırmak için bize geliyorlar." dedi.
- "Türkiye'nin her yanında olsun istedim"
Şeker kamışı tohumunu ücretsiz olarak Türkiye'nin her yerine gönderdiğini ifade eden Doğan, "Hemen hemen her gün gönderiyoruz. Ücretsiz olmasının sebebi, bulmakta çok güçlük çektiğim için Türkiye'nin her yanında olsun istedim. Türkiye genelinde 100 ilçeye tohum göndermişimdir çünkü sürekli isteniyor. Yaz kış, her dönemde talep var." diye konuştu.
Şeker kamışından pekmez yapmanın zahmetli olduğuna işaret eden Doğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Mart, nisan aylarında ekim yapılır. Kurak giderse sulama gerekir. Kamışların üzerindeki püsküller tamamen siyahlaşınca olgunlaşma halidir, o zaman kesilir. Kesilen şeker kamışının kabuğunun soyulması çok zordur. Kestikten sonra istifliyoruz ve makinemizin başında sıkıma veriyoruz. Sıktıktan sonra suyunu kazanlara döküyoruz ve yaklaşık 8-10 saat odun ateşiyle kaynatıyoruz. Pekmez formuna geldikten sonra kavanozlara dolduruyoruz. Bir römork şeker kamışını 1 haftada pekmez haline getiriyoruz."
Doğan, 100 kilogram şeker kamışı suyundan yaklaşık 12-13 kilogram pekmez elde edildiğini, şeker veya su gibi hiçbir katkı içermediğini aktardı.
- "Talebin tamamını karşılamamız mümkün değil"
Doğal pekmeze yoğun talep olduğunu vurgulayan Doğan, "Talebin tamamını karşılamamız mümkün değil. İnsanlar artık hep doğal, organik şeyler arıyor. Ürünümüz tamamen organik. Geçmişte arkadaşım, 'Bunu fabrikasyon hale sokalım' dedi. Fabrikasyon yapıldığında 9-10 saat kaynayan şeker kamışı suyunun belki bir saatte öz suyu alınacak ama doğallığı bozulacak. Biz bakır kazanlarda, odun ateşiyle, babalarımızdan gördüğümüz sistemi devam ettirmeye çalışıyoruz. Müşteriler yakın olursa gelip alıyorlar, uzak yerlere kargoyla gönderiyoruz." ifadelerini kullandı.
Doğan, toptan satış yapmadığını, İstanbul'dan bazı aktarlardan bu yönde talepler gelse de bireysel tüketicilere satmayı tercih ettiğini belirterek şunları kaydetti:
"Genellikle orta yaş üstü insanlar istiyor. Organik olduğu için de talep edenler mevcut. Pek çok hastalığa iyi geliyor. Bu sene kilogramını 1000 liradan satıyorum. Emeğine gelince belki de yeterince karşılamıyor. İş çok zahmetli, eşimle yürütüyoruz. Babam 92 yaşında, o da yardımcı oluyor. Hafta sonları oğlum geliyor, böyle devam ediyoruz."
En büyük hayalinin Kandıra'daki gıda ihtisas organize sanayi bölgesinde şeker fabrikası kurulması olduğunu anlatan Doğan, ilçenin şeker kamışı üretiminde öncü olabileceğini sözlerine ekledi.