ABD'li Müslüman insan hakları savunucusu Malcolm X, doğumunun 90'ıncı yıl dönümünde New York'ta anıldı.
ABD'de ırkçılığa karşı en etkili mücadeleyi veren siyahi aktivistlerden olan Malcolm X için, 21 Şubat 1965'te konuşma yaparken üç silahlı saldırgan tarafından vurulduğu gösteri salonunda anma töreni düzenlendi.
New York'un siyahi toplumuyla özdeşleşmiş Harlem semtinde bulunan ve 2005 yılından beri "Shabazz Center" ismiyle Malcolm X ve eşi Betty Shabazz'ın mirasını yaşatmak için faaliyet gösteren salondaki törene, Malcolm X'in kızlarından Ilyasah, Malaak ve Gamilah'ın da aralarında bulunduğu 200'den fazla kişi katıldı.
Törenin başında Malcolm X için saygı duruşunda bulunuldu, ardından "Amerikalı siyahilerin milli marşı" olarak nitelenen "Lift Every Voice and Sing" isimli şarkı hep bir ağızdan söylendi.
Anma töreninin sunuculuğunu üstlenen siyahi avukat Londell McMillan, bu yıldan itibaren her 19 Mayıs'ın dünya genelinde "Uluslararası Malcolm X Günü" olarak kutlanması için çağrıda bulunacaklarını açıkladı.
Malcolm X'in kızlarından Ilyasah Shabazz, törende yaptığı konuşmada, 39 yaşında öldürülen babasının devamlı olarak kendini doğru yolda geliştirmeye çalışmış biri olduğunu belirtti.
Shabazz, babasının mücadelesini gelecek nesillere de aktarmak için mirasına sahip çıkacaklarını vurguladı.
Mücadeleyle dolu bir yaşam
Asıl adı Malcolm Little olan Malcolm X, 1925 yılında siyahilerin özgürlüklerine kavuşamayacaklarına ve Afrika’ya geri dönmeleri gerektiğine inanan Earl Little isimli bir rahibin oğlu olarak dünyaya geldi. 5 yaşındayken babasını faili meçhul bir cinayete kurban veren ve annesi akıl hastanesine kapatılan Malcolm, yoksulluk ve zorluklar içinde geçen çocukluğunun ardından 1946’da hırsızlıktan hapse mahkum oldu.
Bu dönemde siyahi milliyetçiliği savunan Nation of Islam (İslam Ümmeti) hareketinin lideri Elijah Muhammed’in görüşlerini benimseyen Malcolm, 1952’de cezaevineden çıkınca bu harekete katıldı.
Bu tarihten itibaren davasının isimsiz bir hizmetkarı olduğunu simgelesin diye X soyadını kullanmaya başlayan Malcolm, karizmatik kişiliği, enerjisi ve sözünü sakınmayan, hararetli hitap tarzı sayesinde kısa sürede hareketin önde gelen yüzlerinden biri oldu.
Zaman içinde Elijah Muhammed ile hareketin odak noktaları, kullandığı yöntemler ve dine bakış konularında anlaşmazlığa düşen Malcolm X, 1964'te Nation of Islam'dan ayrıldı.
Hayatının son döneminde Amerikan toplumunun ırk problemini çözmesi için İslam dinini anlaması gerektiğini ve tüm ırkların kardeşliğini esas alan bir insan hakları mücadelesini savunan Malcolm X, bu dönemde El-Hajj Malik El-Shabazz (el-Hac Malik eş-Şahbaz) ismini kullanmaya başladı.
Malcolm X, 21 Şubat 1965’te Harlem’de konuşma yaparken silahla vurularak öldürüldü. Nation of Islam üyesi üç kişi, cinayet suçundan mahkum edildi.
Malcolm X'in, ünlü siyahi yazar Alex Haley ile kaleme aldığı hayat hikayesi, 20. yüzyılın en önemli otobiyografilerinden biri olarak gösteriliyor.