MUSTAFA YILMAZ - Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne (TİGEM) bağlı Karacabey Tarım İşletmesi Müdürlüğünün ürettiği safkan Arap koşu taylarından seçilen "elit taylar" (özel seçilen 2,5 yaşındaki erkek taylar), koşu yarışlarının en büyük şampiyonluk adayı olarak görülüyor.
Karacabey işletmesinde doğan taylar, kadrolarında bulunan damızlık 12 baş aygır ve 176 baş kısraktan üretiliyor.
Eşleştirilen şampiyon aygırlar ve kısrakların ikisinin de genetik orijininin kalitesi, tayların da kalitesinde belirleyici oluyor.
Doğan taylar, önce ortalama cidago yüksekliği, ayakları ve boynunun özellikleri gibi fiziksel görünüş ve ortopedik özelliklerine bakılarak koşu tayı olarak ayrılıyor.
TİGEM Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan uzman bir komisyon, alt soy ve üst soy bilgileri ile akrabalarının performanslarına da dikkat ederek koşu taylarının içinden şampiyonluk vadeden "elit tayları" belirliyor.
Hem babası hem de annesinin yarışçı genlerini iyi aktaran genetik performansa sahip olması durumunda taylar, fiziksel görünüşleri ile koşan kardeş ve akrabalarının performansına göre elit statüsünde ayrılıyor.
Protein takviyeleri de sağlanarak düzenli ve yeterli beslenen taylar, uygun mevsimlerde günün büyük çoğunluğunda mera ve padoklarda özgürce dolaştırılıyor.
Efsaneleşmiş yarış atlarının soyundan gelen ve kendileri de camia tarafından bu sıfatlarla anılan Baba Mevlüt, Özhaber, Berksoy, Oğuzboylu, Besteley ve Eskişehirli gibi birçok şampiyonun yavrusu olan elit taylar, 3 yaşında erişkinliğe ulaştıklarında birer yarışçı oluyorlar.
- Genetik faktörler önemli
TİGEM Karacabey İşletmesi Müdürlüğü At Islahı ve Yetiştiriciliği Şube Şefi Veteriner Hekim Ali Yağlıcı, AA muhabirine, yarış atlarının yetiştirilmesinde genetik faktörler kadar çevresel faktörlerin de önemli olduğunu söyledi.
Yağlıcı, tayların soylarından gelen yarışçı genlerinin tüm potansiyeline ulaşabilmeleri için TİGEM'de onlara çok iyi bakıldığını vurguladı.
Tayların genetik ve ortopedik olarak seçilmesinde TİGEM Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan uzman bir komisyonun görev aldığını vurgulayan Yağlıcı, şöyle devam etti:
"Taylarımız tek tek inceleniyor, gözden geçiriliyor, hangisinin elit tay olacağı belirleniyor. Doğan taylarımızın bir kısmını da damızlık kadromuzu yenilemek maksadıyla, işletmelerimizde damızlık adayı anne olarak tutuyoruz. Taylarımızı ilk başta orijinlerine göre yani anne ve babasının orjin performansı kalitesine göre ayırıyoruz. Daha sonra ürettiğimiz tayın genetik ve ortopedik olarak bir kusuru var mı yok mu ona bakıyoruz. En önemli faktörlerden birisi de o anne babadan doğan kardeşlerin yarış performansı. Yarışlarda başarı gösterdiyse, camia tarafından rağbet gördüyse o taylarımızı elit olarak ayırıyoruz. Mesela Baba Mevlüt diye bir aygırımız var. Baba Mevlüt şampiyon bir aygır. Yarış hayatı başarılarla dolu ama baba Mevlüt'ün başarılı olmasının en büyük faktörlerinden birisi babasının meşhur Caş olması. Caş'ın da kendi zamanında koşu performansı çok iyiydi, çok kaliteli yarışlar yaptı. Yarış hayatı bittikten sonra harada da damızlık olarak aygır olarak çok çok güzel yavrular verdi. Bu da genetiğin aslında yarış atı yetiştiriciliğinde önemli bir faktör olduğunu bize göstermiş oluyor."
- Elit taylar satılacak
Yağlıcı, dişi tayların elit olarak kullanılmadığını aktrarak "Ayırdığımız elit tayların tamamı 2,5 yaş erkek taylar. Sadece erkek taylar için kullanılan bir tabir bu. Bunlar Veli Efendi Hipodromu'nda satışa sunuluyor. Satıldıktan sonra atı alan kişi buna yaklaşık altı aylık eğitim veriyor. Daha sonra bir sonraki yılın nisan ayı gibi yarışlarda koşturmaya başlıyor." diye konuştu.
Ürettikleri tayların genetik kapasitesi kadar çevresel faktörlerin de önemine değinen Yağlıcı, "TİGEM haralarında tayların bakım besleme şartları çok iyi. Çevre şartları iyi olduğu için tayların gelişimi daha iyi oluyor ve bu koşu performansı üzerine direkt etki ediyor. Çevresel faktörlerin iyi olması genetik kapasitenin en iyi seviyede, optimum seviyede ortaya çıkmasında çok büyük bir etken." ifadesini kullandı.
İşletme bünyesinde yetiştirilen 15 baş elit tay 22 Ekim'de İstanbul Veli Efendi Hipodromu'nda satılacak. Sultansuyu Tarım İşletmesinin safkan Arap elit tay satışları 24 Eylül'de, Anadolu Tarım İşletmesinin ise 8 Ekim'de yapılacak.