İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Meclisi, İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Genel Müdürlüğünün 2024 yılı mali bütçesini 29 milyar 400 milyon lira olarak onayladı.
İBB Meclisi kasım ayı toplantısının üçüncü birleşimi, Meclis 2. Başkanvekili Ömer Faruk Kalaycı'nın başkanlığında Saraçhane'deki belediye binasında yapıldı.
Meclis'te yapılan İETT Genel Kurulu'nda kurumun 2024 yılı mali bütçesi görüşüldü.
İETT Genel Müdürü İrfan Demet, Meclis'te 2023 yılı bütçe ve performans programına dair sunum yaptı.
Demet, İstanbul'da şehir içi toplu ulaşımın yüzde 60'ının otobüs ve metrobüs, yüzde 37'sinin metro ve tramvay, yüzde 3'ünün ise deniz ulaşımı olarak gerçekleştiğini söyledi.
İstanbul'da toplu ulaşımın yarısından fazlasının lastik tekerlekli ulaşım ile yapıldığını belirten Demet, raylı sistem yatırımlarına karşın İETT yolcu sayısının da artmaya devam ettiğini vurguladı.
İETT'nin 800 hatta günlük 55 bin sefer yaptığını bildiren Demet, yılda 477 milyon kilometre yol katederek, toplam 1 milyar 300 milyon yolculuk gerçekleştirdiklerini aktardı.
Demet, filo ve yolcu sayılarına ilişkin şu bilgileri paylaştı:
"İstanbul genelinde 6 bin 584 araç ile hizmet vermekteyiz. İETT filomuzda, 2 bin 708 otobüs, 690 metrobüs, 170 elektrikli araç olmak üzere toplam 3 bin 568 aracımız bulunmaktadır. Özel taşımacılık filosu olarak ise 2 bin 111 Özel Halk Otobüsü, 905 kooperatif aracı olmak üzere toplam 3 bin 16 araç mevcuttur. Yıllık yolculuk sayımız, 2023 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık 20 milyon daha artarak 650 milyona ulaşmıştır. Özel Taşımacılıkla beraber gerçekleştirilen yolcu sayımızın 2023 yılı sonunda 1 milyar 300 milyona ulaşacağı öngörülmektedir."
Toplam 252 yeni metrobüsü hizmete aldıklarını ifade eden Demet, sözleşmesi imzalanan 100 yolcu kapasiteli 150 metrobüsün de 2024 Ocak ayından itibaren teslim alınarak seferlere başlayacağını kaydetti.
Demet, yeni yatırımlar tamamlandığında metrobüs filo yaşımız 8,5'ten 7,5'e, tüm filo yaşlarının ise 10,5'ten 9,5'e düşeceğini dile getirdi.
İETT'nin 2024 yılı bütçesinin gider ve gelir kalemlerini paylaşan Demet, şunları aktardı:
"2024 yılı gider bütçemiz 29 milyar 400 milyon TL. Personel giderleri 1 milyar 318 milyon 760 bin lira, SGK giderleri 231 milyon 801 bin lira, mal ve hizmet alım giderleri 18 milyar 976 milyon 190 bin lira, faiz giderleri 262 milyon 200 bin lira, cari transferler 23 milyon 549 bin lira, sermaye giderleri 7 milyar 387 milyon 500 bin lira, yedek ödenek 1 milyar 200 milyon lira. 2024 yılı gelir bütçemiz ise 20 milyar 400 milyon TL olup, açığın finansmanı ise 9 milyar liradır."
- "CHP milletvekilinin, danışmanlığını yaptığı firmaya verilmiştir"
Meclis'te daha sonra grupların konuşmalarına geçildi. AK Parti Grup Sözcüsü Faruk Gökkuş, yeni İBB yönetimi tarafından İETT'nin istikrarlı bir şekilde yönetilmediğini söyledi.
CHP'li İBB yönetimi tarafından 150 yıllık İETT kurumunun resmi yazışmalara göre değil, gayriresmi ilişkilere göre yönetildiğini ifade eden Gökkuş, "Gerçi sizin partinizin başında da kimin olduğu belli değil de resmi olarak biri var ama gayrimeşru olarak parti yönetiminde olmayan başka bir kişiyle yan yana röportaj veriyor, eller havaya kaldırılıyor." diye konuştu.
İBB yönetiminin göreve geldiği 4,5 yılda 5 genel müdür, 6 daire başkanı değiştirdiğini belirten Gökkuş, AK Parti döneminde, otobüs seferleriyle ilgili bir birimde müdür olarak çalışan bir kişinin, üç farklı göreve sırayla verildikten sonra tekrar AK Parti dönemindeki aynı göreve geri getirildiğini kaydetti.
İETT'nin 60 bin metrekarelik Ayazağa Garajı'nın "sosyal konut yapılacak" kılıfıyla KİPTAŞ'a devredildiğini anlatan Gökkuş, imar planında konut alanı olmamasına rağmen KİPTAŞ paravan kullanılarak özel bir firmayla anlaşıldığını, orada lüks konutlar yapıldığını ifade ederek, İETT'nin kasasına buradan ne kadar para girdiğini sordu.
Gökkuş, "Her şey çok güzel olacak, anlayışının hizmet seviyesi bu. İstanbul halkına hizmet sunacağınızdan anladığınız anlayış, kamu hizmet arazisini lüks konut rantına çevirmek." dedi.
Özel halk otobüslerinden bahseden Gökkuş, "Halk otobüslerinin milyarlarca Türk lirasını bulan hak edişleri maalesef ödenmemektedir. Ağustos ayı kısmen, eylül ve ekim aylarının hak edişleri ödenmemiştir. OTİS'in başlangıcından bu yana yaklaşık üç yıl geçmesine rağmen giderlerini anlık karşılamak zorunda olan işletmecilerin, bu önemli sorunun çözümlenmemiş olması kabul edilebilir değildir. Şu anda bizim halk otobüsleriyle görüştüğümüzde, halk otobüsleri, otobüs başına 300 bin lira. Yaklaşık üç bin tane otobüs var, 2,5 milyar alacakları var İBB'den." diye konuştu.
CHP milletvekilinin danışmanlığını yaptığı firmanın 2019'dan beri İETT bakım ihalelerini aldığını dile getiren Gökkuş, şunları kaydetti:
"İBB Meclisi'nin belirlediği komisyon raporuna göre 2019 yılında, otobüs bakım harcamalarının toplam harcamalara oranı yüzde 8 iken 2021 yılında bu oran yüzde 21'e çıktı. Firma üzerinde baktığımızda 2019 yılından sonra bedel üzerinden bakıldığında, İETT otobüs bakım ihalelerinin yarısı, CHP milletvekilinin danışmanlığını yaptığı firmaya verilmiştir. Yine otobüs alımlarının yarısı, CHP milletvekilinin danışmanlığını yaptığı firmaya verilmiştir."
MHP Grup Başkanvekili Volkan Yılmaz, İETT'nin araç sayısı yenilemesinin çok yetersiz kaldığını söyledi.
Bütçe denkliği açısından bütçe gelirleriyle giderlerini karşılayabilmek için İETT'nin toplam 9 milyar lira borçlanma yoluna gideceğini anlatan Yılmaz, bütçede, araç yenilemesinde çok az kaynak ayrıldığını belirtti.
CHP'li Meclis Üyesi Gencay Özcan eleştirilere cevap verdi. İETT'nin bütçesinin geçen yıllara göre çok fazla arttığı yönündeki eleştirileri enflasyona bağlayan Özcan, bu durumun son derece normal olduğunu ifade etti.
Özcan, İETT'nin ihalelerine bazı firmaların sokulmadığı yönündeki iddiaya da şu yanıtı verdi:
"İhaleye sokulmama gibi bir şey söz konusu değil. İhalenin şartlarını yerine getirirseniz girersiniz. Kamu İhale Kanunu gereği, en düşük fiyatı veren ihaleyi alır. İhalede işi bitirmeyi vadeden firma bitirme bedelinin yüzde 3’üne isabet eden teminat mektubunu dosyasında sunmak zorunda. Dosyanızda sunmazsanız ihale dışı kalırsınız. İhale komisyonu 'Bu yüzde 3’lük teminat mektubunu neden oraya koymadın, tamamlayıp getir.' deme hakkına sahip değil. Derse ihaleyi yönlendirmiş olur."
Garajlardaki bakım onarım işini yapan firmaların yetkin olmadığı ve orijinal olmadığı yönündeki eleştiriyi de cevaplayan Özcan, mevcut firmanın yetkili bakım onarım firması olduğunu ve standartlara uygun parça kullanıldığını kaydetti.
Meclis'te İYİ Parti Grubu adına konuşma yapılmadı.
Konuşmaların ardından yapılan oylamada, İETT 2024 mali yılı bütçesi, 161 kabul 11 ret oyu ile kabul edildi.