AYŞE YILDIZ - Akdeniz Üniversitesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehtap Türkay, "İshal tamamen korunulabilecek bir hastalık. Hijyen kurallarına dikkat etmek, bu dönemde site havuzlarına kontrollü girmek, bol sıvı tüketmek, erimiş tekrar dondurulmuş gıdalardan uzak durmak, su kesintisi olan yerlerde çeşme suyunu kaynatmak gerekiyor." dedi.
Türkay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de yaz aylarında artan ishal vakalarının bazı illerde daha sık görüldüğünü söyledi.
İshalin su ve besinlerle bulaştığına dikkati çeken Türkay, havuz sularının yutulması, bozuk gıdaların, yaz aylarında açıkta bırakılan yiyeceklerin tüketilmesinin, besin hazırlama koşullarına uyulmamasının ishale neden olduğunu belirtti.
Özellikle su kesintilerinin fazla olduğu, havuza giriş çıkışların fazla ve hijyen koşullarının kötü olduğu zamanlarda ishal vakalarında artış olduğunu dile getiren Türkay, ishalin en çok 5 yaş altındaki çocuklarda ölümlere neden olabildiğini, 65 yaş üstü için de risk teşkil edebildiğini ifade etti.
İshalin 5 yaş altı çocuk ölümlerinde üçüncü sırada yer aldığına vurgu yapan Türkay, vücutta sıvı dengesi bozulduğunda yetersiz sıvı tüketiminin çocuğun ölümüne kadar gidebildiğini belirterek, "2 yaşına kadar çocuklar anne sütüyle beslendiği için ishal, 2 yaş üstünden yaşlılık dönemine kadar her yaşta gözükebilir. Eğer anne el hijyenine dikkat etmez, uzun süre beklemiş gıdalar verilirse 2 yaş altındakilerde az da olsa ishal görülebilir." diye konuştu.
Türkay, ishalden korunmak için el hijyeninden gıdaların doğru hazırlanmasına kadar her alanda dikkatli olmak gerektiğine işaret ederek, şunları kaydetti:
"İshal tamamen korunulabilecek bir hastalık. Hijyen kurallarına dikkat etmek, bu dönemde site havuzlarına kontrollü girmek, bol sıvı tüketmek, erimiş tekrar dondurulmuş gıdalardan uzak durmak, su kesintisi olan yerlerde çeşme suyunu kaynatmak gerekiyor. Bazı büyük binalarda su kesintileri olduğunda depolardan su kullanılır. Depoların bakımı düzenli yapılmazsa amip bulaşabiliyor. Amip, apartmanda sitede oturan herkesi enfekte edebiliyor."
İshalin günlük dışkılama miktarıyla anlaşıldığını anlatan Türkay, şöyle devam etti:
"Genellikle 'üçten fazla dışkılama' diyoruz ama kişiden kişiye değişebilir. Günde ondan fazla dışkılama varsa ciddi bir sorun vardır, hemen uzmana yönlendirmek gerekiyor. İshalli hastalıklar genellikle viral nedenlidir. Sıvı tüketimini arttırıp, eczanelerde satılan sıvıları çocuklara verebiliriz. Bunlar sıvı dengesini sağlar ve hastalığın daha rahat atlatılmasını sağlar."
Türkay, ishalden korunmak için el hijyeninde su ve sabunu mutlaka kullanmak gerektiğini söyledi.
- İshal tedavisi
İshal olan kişide eğer kusma, ateş, ciddi karın ağrısı varsa hemen uzmana başvurmak gerektiğini dile getiren Türkay, şu uyarılarda bulundu:
"Günde ondan fazla dışkılama varsa başka sorun da olabilir. Bakteriyel bazı nedenler de ishale neden olabilir, bunun ayrımı gaita testiyle bakılır ve ona göre tedavisi düzenlenir. İshal bireyden bireye değişir ama normalde 3-5 gün sürer. Beş günden sonra mutlaka doktora gitmek gerekir. Çocuk küçükse ateşi varsa muhtemelen susuzluğa bağlıdır. Bu yüzden hızlıca uzmana götürmek lazım. İshalli bebeklere öncelikle anne sütü vermeye devam edilmeli. İshalli bireylerde hazır gıda tüketmemek, et ve et ürünlerinden biraz uzaklaşmak, patates, muz, yoğurt gibi katı gıdalarla beslenmek, sıvı alımına çok dikkat etmek hatta sıvı alımını artırmak gerekiyor. İshal vücudun su dengesini bozuyor, kaybedilen sıvıyı yerine koymak gerekiyor."
Türkay, hastaların çok azının hastaneye yatırılıp sıvı takviyesi yapıldığını, eğer ishal bakteriyel ise antibiyotik tedavisi uygulandığını söyledi.