ARNOUVİLLE (AA) - ESRA TAŞKIN - Fransa'da muhalefetteki Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) Partisinden Milletvekili Carlos Martens Bilongo, 1853'te Fransız vesayeti altına giren Yeni Kaledonya'nın sömürge olmaktan çıkarılması gerektiğini söyledi.
Fransa'nın Hint-Pasifik bölgesindeki kolonisi Yeni Kaledonya'da yerel halk Kanakları seçimlerde etkisizleştirmek için hazırladığı anayasal reform girişimine karşı 13 Mayıs'ta gösteriler başladı.
Fransız hükümeti, başta başkent Noumea olmak üzere Ada'nın çeşitli noktalarında haklarını isteyen Kanakların meşru taleplerini güç kullanarak bastırmak için bölgeye çok sayıda polis ve jandarma sevk etti.
Yeni Kaledonya'da 15 Mayıs'ta sosyal medya platformu TikTok yasaklandı ve 12 gün boyunca olağanüstü hal ilan edildi.
Fransız resmi kaynaklarına göre, Ada'daki olaylarda 7 kişi yaşamını kaybetti, 370'ten fazla kişi gözaltına alındı.
Muhalif Milletvekili Bilongo, AA muhabirine Ada'daki son gelişmeleri değerlendirdi.
Fransız hükümetinin Ada halkı Kanakları seçimlerde etkisizleştirmek için hazırladığı anayasal reformun Ulusal Meclisten geçmesinin Ada'da ortalığı karıştırdığını belirten Bilongo, "Şimdi 7 kişinin öldüğü bir durum var." dedi.
Partisinin mecliste müzakereler sırasında bu reformdan dönülmesi gerektiğini savunduğunu anlatan Bilongo, bu reformun Yeni Kaledonya'da gerilime yol açtığını ifade etti.
Fransız milletvekili, Yeni Kaledonya'nın Birleşmiş Milletlere (BM) göre dünyada sömürgesizleştirilmesi gereken 17 bölgeden biri olduğunu kaydetti.
"Fransa'nın denizaşırı topraklarıyla hep özel bir diyaloğu oldu özellikle Kanaky ile (Yeni Kaledonya), burası 170 yıl önce özgür topraklardı ve sömürgeleştirildi." diyen Bilongo, Ada'daki yerel seçimleri için seçmen kütüğüne başka seçmenlerin eklenmesi konusunun Kanaklar için hayati önemde olduğunu vurguladı.
Kanakların Kovid-19 salgınında yaşanan kayıplar nedeniyle yas gelenekleri gereği 2021'de Yeni Kaledonya'nın bağımsızlık referandumunu boykot ettiğini hatırlatan Bilongo, bu duruma rağmen referandumun düzenlenmesini eleştirdi.
- "Bu reformla 40 yıllık kaynaşma tehlikeye atıldı"
Bilongo, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un 22 Mayıs'ta Ada'dan ayrılmasının ardından bölgede bir kişinin daha hayatını kaybettiğine dikkati çekerek, Ada halkının Macron'un anayasal reformu geri çektiğini duymak istediklerini anlattı.
LFI Milletvekili Bilongo, "Bilinmeli ki 1988 ve 1998'de halklar arasında bir kaynaşma ve ortak kader görüntüsü oluşturabilen Matignon ve Noumea anlaşmaları oldu. Ancak bu reformla 40 yıllık kaynaşma tehlikeye atıldı." değerlendirmesinde bulundu.
Bilongo, yaşanan kültür karmaşası nedeniyle Ada'da okula birlikte gidecek Yeni Kaledonyalı çocuklar için endişe ettiğini dile getirdi.
"Bu çocuklar, bu koşullarda ortak kader oluşturmayı nasıl başaracaklar?" diyen Bilongo, iktidar partisi olan Rönesans partili Noumea Belediye Başkanı Sonia Lagarde'ın bile reform teklifine karşı olduğunu ve bu reform konusunda kendisine danışılmadığını belirttiğini aktardı.
Bilongo, Lagarde'ın bunun böyle yapılmaması gerektiğini ve politikacıların ortalığı ateşe verdiğini söylediğini kaydederek, Ada'da yaşanan olaylarla ilgili siyasi bir çözüm üretilmesi gerektğini vurguladı.
- Uzun ve sürekli diyalog vurgusu
Yeni Kaledonya'daki durumun çözüme kavuşturulması için yapılması gerekenlere değinen Bilongo, "Tasarı geri çekilmeli, (onaylanması için) Kongre toplanmamalı ve sükuneti talep etmek için gerçek bir diyaloğa doğru gidilmeli. Bence yapılabilir ancak bir şeyleri başarmak için önce gerçek anlamda uzun ve sürekli bir diyalog gerektiğini düşünüyorum. Ancak düşüncemiz ne olursa olsun, bu toprakları sömürgesizleştirmeye doğru ilerlemek gerektiğine inanıyorum." ifadelerini kullandı.
Bilongo, Yeni Kaledonya için bağımsızlık yolunda ilerlenmesi gerektiğinin altını çizerek, "Paris'te her şeyin kararlaştırılması kabul edilemez." dedi.
Paris ve Yeni Kaledonya arasındaki yolculuğun 24 saat sürdüğüne işaret eden Bilongo, Fransa ve Ada'nın farklı saat dilimleri bulunduğunu, bu iki yer arasında hayatın farklı olduğunu söyledi.
Bilongo, Yeni Kaledonya'nın, komşu adalarla daha kolay ikili ilişkiler kurabileceğini ve bunun Paris'ten bu Ada için kararlar alınmasından daha uygun olacağını anlattı.
Ada'da sükunetin sağlanmasını ve halklar arasında barış olmasını temenni ettiklerini bildiren Bilongo, mevcut koşullarda, Yeni Kaledonya'da yerel halk Kanakları seçimlerde etkisizleştirecek anayasal reforma nihai onay için Fransız Parlamentosunun 2 kanadının Kongrede toplanacağını düşünmediğini dile getirdi.
Bilongo, Yeni Kaledonya'daki olaylar için "Görüntüleri gördük. Bu neredeyse bir iç savaş" diyerek oluşan hasarın 200 milyon avroyu bulduğunu sözlerine ekledi.