Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Deyrizor'da PKK/YPG ile bazı Arap aşiretleri arasındaki çatışmalara ilişkin, "Arap aşiretler oraların gerçek sahipleridir. Oraların gerçek sahipleri bu terör örgütleri değildir. Ne PKK ne YPG buraların sahibi değil, bunlar sadece terörist. Aşiretlerin bir araya gelmek suretiyle PKK'ya, YPG'ye karşı koydukları tavır, haysiyetli bir onur mücadelesidir. Hem millidir hem yerlidir." dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in davetine icabetle günübirlik çalışma ziyareti dolayısıyla gittiği Rusya'nın Soçi şehrinden dönüşte uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ile yaptıkları görüşmelerde, Türkiye-Rusya ikili ilişkilerini, bölgesel ve küresel gelişmeleri etraflıca ele aldıklarını, gelecek döneme dair görüş alışverişinde bulunduklarını belirtti.
Şu an 69 milyar dolar olan ticaret hacmindeki büyümeyi sürdürmek istediklerini dile getiren Erdoğan, müşterek çabalarla hedeflerinin 100 milyar dolara ulaşmak olduğunu bildirdi.
Ekonomik ilişkileri de bu doğrultuda tüm yönleriyle gerek heyetler arası görüşmede gerekse ikili yaptıkları yemekli görüşmede ele aldıklarını aktaran Erdoğan, şöyle devam etti:
"Karşılıklı saygı temelinde tesis ettiğimiz kurumlar arası diyaloğun faydasını hem ikili ilişkilerimizde hem de bölgesel ve küresel düzeyde gördük. Bunun en güzel örneği, bildiğiniz üzere küresel gıda kriziyle mücadeleye önemli katkı sağlayan Karadeniz Girişimi'dir. Girişimin yeniden canlandırılması tüm dünya bakımından öncelikli bir konudur. Bu konuda Birleşmiş Milletler ile yakın temas içindeyiz. Zaten bildiğiniz gibi bu ay içerisinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulumuz var. Orada Guterres ile yine görüşmelerimiz olacak, bu konuları da ele alacağız. Genel Sekreter Sayın Guterres'in çabalarını takdir ettiğimizi ve desteklediğimizi de tekrar ifade etmek isterim."
- "Beklentileri karşılayacak güzel bir neticeye varacağımıza inanıyorum"
Birleşmiş Milletler'in (BM), Türkiye'nin katkıları neticesinde Karadeniz Girişimi'nin yeniden canlandırılmasının önünü açacak yeni bir paket hazırladığını belirten Erdoğan, bu yeni öneriler paketinin teknik boyutunu Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Moskova ziyareti sırasında Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile görüştüğünü anlattı.
Kendisinin de konuyu Putin ile ayrıntılı şekilde değerlendirdiğini ifade eden Erdoğan, "İnşallah kısa sürede beklentileri karşılayacak güzel bir neticeye varacağımıza da inanıyorum." diye konuştu.
- Rusya-Ukrayna savaşı
Türkiye'nin Ukrayna'da devam eden savaşla ilgili tutumunun belli olduğunu anımsatan Erdoğan, şunları kaydetti:
"İlk günden beri hep barışı, diyaloğu ve diplomasiyi savunduk. Daha fazla kan dökülmesinin önüne geçmek için yoğun çaba harcadık. Sorunu büyütmek, ateşe körükle gitmek yerine her iki tarafın da ortak bir zeminde buluşmasını sağlamaya çalıştık. 1,5 yıldır süren savaş maalesef hala devam ediyor. Ufukta barışa dair umut verici bir manzara da bulunmuyor. Türkiye olarak, dün olduğu gibi bugün de, savaşın kazananı, barışın kaybedeni olmaz, taraflar istediğinde üzerimize düşeni yapmaya hazır olduğumuzu tekrar ifade ettik. Keza esir takası, Zaporijya Nükleer Santrali gibi konularda olduğu gibi kolaylaştırıcılık rolümüzü de devam ettireceğiz. Temennimiz bir an önce iki komşumuza ve bölgemize zarar veren bu savaşın uluslararası hukuk temelinde adil ve kalıcı bir barışla sonlanmasıdır."
Erdoğan, Soçi'deki görüşmelerinde Suriye, Güney Kafkasya, Libya ile Afrika'daki son gelişmeler üzerinde de fikir teatisinde bulunduklarını kaydederek, Soçi'deki temaslarının Türkiye ve Rusya başta olmak üzere bölge için hayırlara vesile olmasını diledi.
- Deyrizor'da Arap aşiretlerle PKK'lı YPG'li teröristlerin çatışması
Suriye Deyrizor'da Arap aşiretlerle PKK'lı YPG'li teröristlerin çatışmasının bir süredir devam ettiğinin hatırlatılması ve bu konunun Putin'le görüşmede gündeme gelip gelmediğinin sorulması üzerine Erdoğan, "Doğrusu konuyu Sayın Putin açmadı. Ben şöyle kısa bir özet açtım ve Suriye'deki bu gelişmelerde PKK'ya YPG'ye karşı artık Arap aşiretlerin bir bütün haline geldiğini, hatta şu anda katılımın artmasıyla Arap aşiretlerin güçlendiğini görüyoruz. Sayın Putin de bölgenin sahipleri olarak Arap aşiretlerinin bir araya gelerek, terör örgütüne karşı mücadele vermesinin önemli olduğunu söyledi." yanıtını verdi.
Erdoğan, Deyrizor'da şu anda yaşananın, Arap aşiretlerinin birlik, beraberlik içerisinde kendi topraklarına sahip çıkma hamlesi ve adımı olduğunun altını çizerek, "Bu bakımdan yaşananları önemli buluyorum. Arap aşiretler oraların gerçek sahipleridir. Oraların gerçek sahipleri bu terör örgütleri değildir. Ne PKK ne YPG buraların sahibi değil, bunlar sadece terörist. Aşiretlerin bir araya gelmek suretiyle PKK'ya, YPG'ye karşı koydukları tavır, haysiyetli bir onur mücadelesidir. Hem millidir hem yerlidir." ifadesini kullandı.
- "Muhatap ülkelere gerekli uyarılarımızı yaptık, yapıyoruz"
Terör örgütünün bölge halkı için ne kadar büyük bir tehlike olduğunun bir kez daha görüldüğüne dikkati çeken Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bir terör örgütünü, başka bir terör örgütüyle yok etmenin de mümkün olmadığı umarım görülmüştür. Terör örgütü PKK/YPG'nin, terör faaliyetleriyle bölge halklarına yaşam hakkı tanımadığını, bu örgütlere destek veren ülkelerin görmesi gerekir. ABD ve Rusya'ya, PKK/YPG'nin terör faaliyetlerine ve ülkemizi tehdit eden faaliyetlerine yönelik bilgilendirmeleri sürekli yapıyoruz.
Deyrizor'daki petrolün kontrolü için bu terör örgütünün yapmayacağı katliam, terörist faaliyet yoktur. Bu konuda muhatap ülkelere gerekli uyarılarımızı yaptık, yapıyoruz. ABD'nin bu terör örgütüne yaptığı mühimmat ve silah yardımının bölgenin huzuruna hizmet etmediği görüldü. Terör örgütüne verilen her silah, bölgede akan kanın sürmesine, Irak ve Suriye'nin toprak bütünlüğünün bozulmasına hizmet etmektedir."
- "Hala Suriye tarafında olumlu bir tavır yok"
Erdoğan, "Suriye ile normalleşme adımları kapsamında bakanlar ve bürokratlar düzeyinde görüşmeler gerçekleşmişti. Rusya'nın da normalleşmeye destek verdiğine dair açıklamalar da yapılmıştı. Sayın Putin ile bu konu gündeme geldi mi? Normalleşme adımlarının hızlanması söz konusu mudur?" sorusunu ise şöyle yanıtladı:
"Öncelikle şunu ifade edeyim; Esed bizim normalleşme ile ilgili Türkiye-Rusya-İran-Suriye formatında atılan adımları maalesef uzaktan, tribünden seyrediyor. Yani işin içerisinde bir türlü yer almıyor. Biz ise Suriye'nin bu işin içerisinde yer alacağını ümit ederek bu çalışmalara kapımızı açtık, 'biz buna varız' dedik. Ancak hala Suriye tarafında olumlu bir tavır yok. Temenni ederiz ki sürecin devamında onlar da masada yerini alır."
Terörle mücadele, siyasi süreç, sığınmacıların güvenli, gönüllü ve onurlu dönüşlerinin, kapsamlı şekilde dörtlü dışişleri bakanları toplantısında ele alındığını vurgulayan Erdoğan, "Bu başlıklarda ilerleme kaydedilirse Suriye rejimiyle de ilişkilerin normalleşmesi mümkündür." değerlendirmesinde bulundu.
- "Güvenliğimizi ön planda tutan yaklaşımımızın değişmesi söz konusu değildir"
Suriye rejimi ile yürütülen dörtlü sürecin başından itibaren önkoşulsuz olması gerektiğini söylediklerini de hatırlatan Erdoğan, şu görüşleri paylaştı:
"Biz bu sürecin aşamalı bir şekilde, belirttiğim üzere önkoşulsuz olarak ileriye taşınması gerektiğini düşündük. Bunun gerçekleşmesi için de Suriye rejiminin sahadaki gerçeklere uygun bir şekilde hareket etmesi, sürece zarar verebilecek yaklaşımlardan kaçınması çok önemli. Malumunuz, bizim bu süreçten temel beklentimiz, terörle mücadelede somut adımlar atılması. Bunun yanı sıra gönüllü ve güvenli geri dönüşler için gerekli koşulların oluşturulması ve BM himayesindeki siyasi sürecin canlandırılmasıdır.
Bahsettiğim bu alanlarda gelişme sağlanması, sürecin ileriye taşınmasına yardımcı olacaktır. Ancak evvelce de belirttiğim üzere sınırlarımızı ve vatandaşlarımızı tehdit eden terör unsurları bertaraf edilmeden, nüfus hareketliliği riskleri ortadan kaldırılmadan, bizim güvenliğimizi ön planda tutan yaklaşımımızın değişmesi söz konusu değildir."
Türkiye'nin, komşularının toprak bütünlüğünden yana olduğunu dile getiren Erdoğan, Suriye'deki iç savaşın başından beri de bu ülkenin toprak bütünlüğüne en büyük tehdidin bu ülkede konuşlu terör örgütleri olduğunu söylediklerini anımsattı.
Erdoğan, "Ülkemizi tehdit eden terör örgütleriyle mücadelemiz de son terörist etkisiz hale gelinceye kadar sürecektir. Suriye'nin kuzeyini, Türkiye'yi tehdit eden terör örgütlerinden temizlemek için o bölgedeyiz." dedi.
- "Rusya'nın iki tane özel isteği var"
Tahıl Koridoru konusunda BM'nin önerisinin sorulması üzerine de Erdoğan, şunları aktardı:
"Rusya'nın iki tane özel isteği var. Birisi Rusların tarım bankasının, Ziraat Bankasının SWIFT sistemine bağlanması. Şu anda yaptırımlardan dolayı Rus bankaları SWIFT sisteminden çıkmış durumda. Biliyorsunuz bu ülke, senede 120-130 milyon ton tahıl ihracatı yapıyor. Sayın Putin de basın toplantısında söyledi, 62 yıldır satıyorlar. Satışın devamı için iki şeyin hayata geçmesi lazım. Birincisi satış sonucu parayı alması gerekiyor, ikincisi de taşımada kullanılan gemilerin sigortalanması gerekiyor.
Gemilerin Avrupa veya başka limanlara mal taşıyabilmesi için sigorta edilmesi şart. Yaptırımlardan dolayı İngiliz merkezli sigorta şirketi, gemilerin sigortasını yapmıyor. Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkartılması nedeniyle de para transferi olmuyor, bunun ikisinin mümkün olmasını Ruslar şart koşuyorlar. Şimdi Birleşmiş Milletler, biraz geriden başlayan bir pozisyonla Türkiye'nin de sürekli katkısıyla süreci bir noktaya getirdi. En son 28 Ağustos'ta BM Genel Sekreteri Guterres, gönderdiği mektupta, Rusların istediği gibi direkt SWIFT değil ama SWIFT işleminden kaynaklanacak bir aracılık mekanizması teklif etti. Sigorta meselesi için de çalışmaları olduğunu söylediler."
- "Batı, Rusya'ya çok değişik bir bakış sergiliyor"
Erdoğan, Soçi görüşmesinden önce Amerika Dışişleri Bakanlığının, "ABD ve Birleşmiş Milletler, hayat kurtaran tahıl girişimine aracılık çalışmaları nedeniyle Türkiye'ye minnettardır" diye bir açıklamasının bulunduğunu anımsatarak, şunları dile getirdi:
"Ancak gerek SWIFT olayı gerekse sigorta konusunda Batı, Rusya'ya çok değişik bir bakış sergiliyor. Değişik bakış sergileyişi sebebiyle de şu anda Sayın Putin 'Bana karşı bunlar edimlerini yerine getirmiyor, getirmediği için de ben bu konuda bunlarla müşterek bir çalışmanın içine girmem' diyor. Bir de tahılın yüzde 44'ü Avrupa'ya gidiyor. Afrika'ya ise yüzde 14'ü gidiyor. Sayın Putin, 'Avrupa zaten bana düşman. Avrupa verdiği sözleri yerine getirmeden ben de bu konuda adım atmayacağım' diyor. Ama şimdilik 1 milyon ton tahılı 6 ülkeye göndermeyi düşündüğünü söyledi. 'Katar ile beraber bunu bir görüşelim' dedi."
(Sürecek)