CÜNEYT ÇELİK - Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2002 yılında "Kars Türk çoban köpeği" adıyla coğrafi işaretle tescillenen köpeğin ırkı, Kafkas Üniversitesince üretimle korunuyor.
Kars, Ardahan, Artvin, Erzurum, Van, Ağrı ve Iğdır'da yetiştiriciler tarafından beslenen ve bölge şartlarına uyumlu olan coğrafi işaretli çoban köpeğinin omuz yüksekliği ortalama 60-80 santimetreye kadar uzayabiliyor ve 70 kilogram aralığına ulaşabiliyor.
Koruma içgüdüsü gelişmiş, soğuk ve çevre şartlarına karşı adaptasyonu kuvvetli olan çoban köpeğinin ırkının korunması için Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesince çalışma yürütülüyor.
Yaklaşık 4 yıl önce çevre ilçeler, köyler ve çiftçilerden toplanan köpekler için üniversite yerleşkesindeki Prof. Dr. Ali Rıza Aksoy Eğitim Araştırma ve Uygulama Çiftliği'nde barınak yapıldı. Burada koruma altına alınan ve saf ırk olarak üretilen köpeklerin, aynı zamanda genotipik, fizyolojik ve morfolojik özellikleri araştırılıyor.
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Ana Bilim Dalı Araştırma Görevlisi Fikret Bektaşoğlu, AA muhabirine, Kars çoban köpeğinin büyüme ve döl verimiyle ilgili daha önce bilimsel bir çalışma yapılmadığını ve kendilerinin bu konuyu ele aldığını söyledi.
Kars çoban köpeğinin genotipiyle ilgili yeterli bilimsel çalışma yapılmadığına dikkati çeken Bektaşoğlu, şöyle devam etti:
"Biz yaklaşık 4 yıl önce Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Ana Bilim Dalı Başkanı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turgut Kırmızıbayrak öncülüğünde proje hazırlayarak doktora tezi çalışmasına başladık. Bu kapsamda bu köpeğin genotipini, genotipik özelliklerini, fizyolojik ve morfolojik özelliklerini ortaya koymaya çalışıyoruz. Bilim camiasında bu konuyla alakalı daha önce yapılmış bir çalışma olmamış, sadece kendi hocamızın erişkin köpeklerle alakalı yapmış olduğu bir çalışma var. Ancak bu köpeğin özellikle döl verimi ve büyümesiyle alakalı yapılmış herhangi bir çalışma yok."
Bektaşoğlu, sonraki bilimsel çalışmalara ışık tutmak ve akademik camiaya katkıda bulunmak istediklerini belirterek, proje kapsamında ilk olarak il merkezi, köyler ve ilçelerdeki Kars çoban köpeğinin genotipik özelliklerini en çok yansıtan köpekleri barınağa getirdiklerini dile getirdi.
- "Köpeklerimizin tanınırlığını artırmaya çalışıyoruz"
Burada köpekleri çiftleştirdiklerini anlatan Bektaşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Çiftleştirmeden elde ettiğimiz yavruları seçerek istenilen genotip özellikleri en çok sergileyenlerden çekirdek bir sürü oluşturduk. Bu sürüden aldığımız yavruları da gerekli bakım besleme şartlarını sağlayarak büyüttük. Damızlıkta kullanma yaşına gelenleri çiftleştirdik. Dişi ve erkeklerden oluşan ikinci jenerasyon yavrularımızı aldık. Kars çoban köpeğinin yöremizdeki yetiştiriciler tarafından ne yazık ki bilinçsiz çiftleştirmeleriyle genetik özelliklerini kaybetmek üzereyiz. Biz de hocamızla beraber bu konuyu ele aldık, bu kapsamda da işte köpeklerimizi burada yetiştiriyoruz, üretiyoruz, tanıtmaya çalışıyoruz, onların tanınırlığını artırmaya çalışıyoruz. Irk özelliklerini, genetik özelliklerini ortaya koymaya çalışıyoruz. Naçizane bilim dünyasına bir katkıda bulunmaya çalışıyoruz."
Kars çoban köpeğinin iki tip kıl örtüsü bulunduğunu belirten Bektaşoğlu, şunları kaydetti:
"Bunların birincisi uzun, kırçıl ve sert kıllar. İkincisi de onların altında bulunan kısa ve yumuşak kıl örtüsü. Bu kıl örtüsünün aynı anda bu köpekte bulunması, bölgenin sert iklim şartlarına daha dayanıklı olmasını sağlıyor. Diğer köpeklere nazaran, bu köpek için avantaj. Diğer köpekleri kışın kar yağarken kulübenin içinde görürsünüz ancak Kars çoban köpeğini kar yağışı altında, karın üstünde yatar bir vaziyette, rahat bir şekilde görürsünüz."
Kış koşullarına dayanıklılığı nedeniyle bu köpek ırkının bölgede çok tercih edildiğine işaret eden Bektaşoğlu, köpeğin iç güdüsünün yüksek olması nedeniyle sürüleri sürekli etrafında dönerek kurt ve ayı saldırısına karşı koruduğunu vurguladı.