Akademisyenler "kent belleği" projesiyle KKTC'nin yakın tarihini kayıt altına alıyor

EMRE AYVAZ - Sakarya Üniversitesi (SAÜ), Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi ve Lefke Avrupa Üniversitesi'nde görevli akademisyenlerden oluşan ekip, kentlerin simge mekanlarını, kültürünü ve tarihini "kent belleği" çalışmasıyla geleceğe aktarıyor.

SAÜ İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aytekin İşman'ın yapımcılığında, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Dilan Çiftçi ve Öğretim Görevlisi Levent Duranlı ile Lefke Avrupa Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Çağlar, kentlerin belleklerini oluşturmak için çalışma başlattı.

Manisa'nın Ahmetli ilçesiyle başlayan projede KKTC'nin Lapta-Alsancak-Çamlıbel ile Değirmenlik-Akıncılar beldelerinde çekim ve röportajlar yapan ekip, beldelerin sakinlerinin gözünden yakın tarihte sosyal, siyasi, ekonomik alandaki şahitlikleri kayda aldı.

Ahmetli ve Lapta-Alsancak-Çamlıbel projeleri internet siteleri üzerinden kullanıma açıldı. Proje kapsamında yapılan röportajlar da "ahmetlikentbellegi" ve "kentbellegilac" YouTube kanallarından paylaşıldı.

İşman, AA muhabirine, "kent belleği"nin şehirlerin geçmiş yaşanmışlıklarını bugüne ve geleceğe aktardığını söyledi.

Babasının öğretmen olması dolayısıyla Bandırma'da doğduğunu ancak liseyi bitirene kadar Manisa'nın Ahmetli ilçesinde yaşadığını anlatan İşman, ilk çalışmayı burada yaptıklarını söyledi.

İlçenin ilk berberi, şoförü, ilk bankası, ilk tren istasyonuna dair röportajlar yaptıklarını kaydeden İşman, "Ahmetli'nin 1930, 1940, 1950, 1960, 1970'li yıllarda yaşayan zanaatkarları, sanatçıları, ilk bankasını, ilk demir yolunu yani ilk ve yaşanmışlıkları çektik. İlk dolmuşumuz vardı, onunla ilgili röportaj yaptık. Ahmetli'nin kentsel tarihi bilgilerini günümüzdeki ve gelecek nesillere aktarmış olduk. Ahmetli halkı ailesinin, annesinin, babasının kayda girmesinden dolayı çok mutlu oldu." diye konuştu.

Ahmetli'de büyüdüğü için geçmişi anarken mutlu olduğunu, komşuluk ilişkilerini ortaya çıkardıklarını dile getiren İşman, kaybolmuş düğün gelenek ve göreneklerinden bahsettiklerini, böylece geçmişten gelen değerlerin geleceğe aktarılabileceğini vurguladı.

- "Çok güzel içerik çıktı"

Ahmetli'deki çalışmanın ardından KKTC'ye yöneldiklerini dile getiren İşman, orada da Lapta-Alsancak-Çamlıbel (LAÇ) beldesiyle çekimlere başladıklarını anlattı.

Beldedeki bütün köyleri dolaştıklarını belirten İşman, "Sadece 1970'lerden değil 1950-1960'lardan bahsettik çünkü Kıbrıs'ta iç savaştan dolayı çok büyük göç oldu. Güneyde yaşayan Kıbrıslı Türkler kuzeye doğru geldi. O göçü çok güzel anlattılar. Bu projemizi tamamladık. Burada da çok güzel içerik çıktı." diye konuştu.

Kıbrıs Barış Harekatı'nda tankların Kozan köyüne nasıl geldiğini, yöre halkının nasıl hareket ettiğini anlatan şahitlikleri kayda aldıklarını aktaran İşman, "Otobüs şoförleri hem mücahitlere hem Türk Silahlı Kuvvetleri'ne nasıl yardım ettiklerini, 1960-1970'lerde nasıl yaşadıklarını anlattı." dedi.

İşman, Kıbrıs'ta ikinci çalışmayı Değirmenlik-Akıncılar Belediyesi'nde yaptıklarını kaydederek, şöyle devam etti:

"Akıncılar'ın Kıbrıs Barış Harekatı'nda çok önemli bir yeri var. Türklerin çok büyük savaş vermesiyle, Rum çetelerine karşı direnmesiyle Akıncılar şu anda KKTC'nin toprakları içindedir. Tarihsel özelliği olan Kalavaç köyünde çekim yaptık. Bütün köylerin isimleri Türkçe oldu ama Kalavaç'ın ismi hiç değişmedi. Burada çok güzel kültürel özellikleri, ilk doktoru, ilk sanatçıları, kültürel ev yapılarını bulduk, bize çok faydası oldu."

KKTC'deki çekimlerde o dönemde yaşananları şahitlerinden dinlediklerini belirten İşman, "Kalavaç'ta İngilizlerin ilk idam ettiği kişi, röportaj yaptığımız ailenin dedesiymiş. 1960-1974 arası büyük kıyımlar olmuş. Sandallar'da toplu mezarlar vardır. 20-30-40 kişiyi canlı canlı toprağın altına gömmüşler. KKTC'ye giden olursa mutlaka Sandallar'daki o mezarları ziyaret etmelerini isterim." diye konuştu.

İşman, projenin devam edeceğini belirterek, belediyelerin destekleriyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tarihinin kayıt altına alınacağını sözlerine ekledi.