Afrika'nın "doğal kahve" merkezi Uganda

GÖKHAN KAVAK - Afrika'nın doğusunda Etiyopya ve Kenya gibi ülkeler kahve üretimiyle öne çıkarken "doğal kahve" olarak bilinen Uganda kahvesinin de ülke ekonomisine katkısı son yıllarda artıyor.

Uluslararası Kahve Örgütü tarafından 2014'ten itibaren her yıl 1 Ekim, Dünya Kahve Günü olarak kutlanıyor.

Dünyanın dört bir yanında kahvenin tanıtılmasına yönelik festivaller ve etkinlikler düzenlenirken AA muhabiri Dünya Kahve Günü kapsamında, Uganda'da yetiştirilen başlıca kahve türlerini anlattı.

Kahve tüketimi dünya genelinde artarken Afrika'nın doğusunda üretilen Uganda kahvesi de tanınmaya başladı.

Sert ve asitli kahve severler tarafından tercih edilen kahve türleri arasında yer alan Uganda kahvesi "Arabica" ve "Robusta" olmak üzere iki türde yetiştiriliyor.

Uganda Kahve Geliştirme Kurumu (UCDA) verilerine göre, ülkede geçen yıl 1,1 milyar dolar kahve ihraç edildi.

Kahve ihracatının arttığı ülkede ihracat rakamları aynı zamanda değer ve hacim açısından da son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

- Kahve üretimi artıyor

Doğu Afrika'daki birçok ülkede kahve üretimi yapılırken ekonomik ve siyasi istikrarın sağlanmaya çalışıldığı Uganda'da da kahvenin ülke ekonomisine katkısı artıyor.

Ülkede, 2022'de 846 milyon dolar olan kahve ihracatı, 2023 yılında 1,14 milyar dolara yükseldi.

Uganda Devlet Başkanı Yoweri Museveni, 2017'de başlattığı "Kahve Yol Haritası" programı kapsamında 2030'a kadar yıllık kahve ihracatını 1,5 milyar dolara yükseltmeyi hedefliyor.

Uganda'da 1960'larda ivme kazanan kahve üretimi, 1990'lara kadar ekonomik şartlar ve güvenlik sorunu gibi nedenlerle bölge ülkelerine göre geri planda kaldı.

Ülkede üretilen kahve, kayıt dışı olarak Kenya ve Etiyopya gibi ülkelere geçirildi, bu durumdan ülke ekonomisi zarar gördü.

1990 sonrasında özel sektörün kahve üretimine dahil olmasıyla üretimden elde edilen gelir ülkenin toplam ihracatının yüzde 60'ını oluşturur hale geldi.

- Uganda'da Arabica ve Robusta kahve yetiştiriliyor

Uganda'da Arabica ve Robusta olmak üzere iki tür kahve yetiştiriliyor. Arabica kahve ülkenin doğusundaki Kenya sınırında, Robusta ise Viktorya Gölü çevresinde üretiliyor.

Arabica kahve acı ve keskin bir lezzete sahipken Robusta ise daha yumuşak ve tatlı bir özelliğe sahip.

Robusta kahve Uganda'ya özgü kahve türü olarak tanınırken ülke, dünyanın en büyük Robusta üreticilerinden biri olarak biliniyor.

Ülkenin doğusundaki Elgon Dağı başta olmak üzere farklı bölgelerde de Arabica yetiştiriliyor ve ülke ekonomisinde önemli bir yer tutuyor.

Robusta daha alçak bölgelerde yetişirken Arabica ise daha yüksek alanlarda üretiliyor.

Ugandalı kahve üreticisi Samuel Lulaba, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ülkesinde farklı kahve türlerinin yetiştiğini söyledi.

Lulaba, "Arabica kahvenin yanı sıra Robusta kahve türü de yetişmektedir. Arabica kahve türü Etiyopya üzerinden (Suudi) Arabistan'dan yaklaşık 150 yıl önce bu topraklara geldi ve yetiştirilmeye başlandı. Robusta kahve ise Brezilya'dan Uganda'ya geldi. Bu topraklarda koloni yönetimleri kuran sömürgeciler de Uganda'ya kahve tohumları getirerek kahvenin yaygınlaşmasını sağladı." dedi.

Mbale bölgesinde Arabica, Viktorya Gölü çevresinde ise Robusta kahve türünün yetiştirildiğini, yılda iki hasat yaptıkları anlatan Lulaba, "Uganda kahvesi, dünyanın başka yerlerinde kolayca bulunamayan yüksek rakım, toprak yapısı ve tarım arazisi nedeniyle kaliteli bir şekilde yetişiyor." diye konuştu.

- Uganda'nın kahvesini Avrupalılar içiyor

UCDA verilerine göre Uganda kahvesini ithal edenlerin başında Avrupa ülkeleri ve ABD gibi ülkeler geliyor.

İtalya, Uganda kahvesini ithal edenler listesinde ilk sırada yer alırken Almanya, İspanya, Belçika ve ABD listenin devamında sıralanıyor. Türkiye ise Uganda kahvesini ithal eden ülkeler arasında 13'üncü sırada bulunuyor.

Lubaba, Ugandalıların hem çay hem de kahve tükettiğini ancak ülkesinde daha çok kahvenin tercih edildiğini belirterek, "Uganda kahvesi başta İngiltere, ABD, İtalya ve Avustralya gibi ülkeler tarafından alınıyor." ifadesini kullandı.